17 hành động đơn giản giúp bạn sống thân thiện hơn với môi trường

Trước tình trạng môi trường ngày càng suy thoái nghiêm trọng, việc xây dựng một lối sống xanh, thân thiện và bền vững không còn là lựa chọn cá nhân mà đã trở thành trách nhiệm chung của toàn xã hội. Trong hành trình ấy, mỗi người đều có thể góp phần vào nỗ lực chung thông qua những hành động nhỏ nhưng bền vững trong sinh hoạt hằng ngày. 

Dưới đây là 17 hành động đơn giản nhưng đầy thiết thực giúp bạn bảo vệ môi trường, nâng cao chất lượng sống và lan tỏa tinh thần trách nhiệm đến cộng đồng xung quanh.

1. Sử dụng năng lượng tái tạo

Năng lượng tái tạo được tạo ra từ các nguồn hình thành liên tục và gần như vô hạn trong tự nhiên, như ánh sáng mặt trời, gió, sóng biển và thủy triều. Trong bối cảnh các nguồn năng lượng hóa thạch đang dần cạn kiệt và gây ra nhiều vấn đề môi trường nghiêm trọng, năng lượng tái tạo ngày càng được xem là giải pháp thay thế lý tưởng với nhiều ưu điểm vượt trội. 

So với năng lượng hóa thạch, năng lượng tái tạo giúp giảm phát thải các khí độc hại như CO₂, SO₂, NO_x hiệu quả hơn, từ đó góp phần hạn chế hiệu ứng nhà kính và biến đổi khí hậu. Chúng còn có thể đáp ứng nhu cầu sử dụng năng lượng ngày càng gia tăng của con người. Đồng thời, việc chuyển sang năng lượng tái tạo cũng giúp các hộ gia đình và doanh nghiệp tiết kiệm chi phí vận hành về lâu dài.

2. Sử dụng bộ điều nhiệt thông minh

Bộ điều nhiệt thông minh (smart thermostats) là một giải pháp giúp nâng cao hiệu quả tiêu thụ năng lượng trong gia đình và giảm phụ thuộc vào nguồn điện từ các nhà máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch. Thiết bị này có thể kết nối với Wi-Fi và liên kết với hệ thống sưởi hoặc điều hòa trong nhà, đồng thời cho phép bạn điều khiển từ xa thông qua bất kỳ thiết bị thông minh nào. 

Với công nghệ ngày càng cải tiến, bộ điều nhiệt thông minh có khả năng ghi nhớ thói quen sử dụng nhiệt của gia đình bạn, cũng như tự điều chỉnh nhiệt độ dựa trên điều kiện thời tiết bên ngoài. Nhiều thiết bị còn được tích hợp cảm biến phát hiện chuyển động, giúp hệ thống tự động tắt khi không có người ở nhà và kích hoạt trở lại vào đúng thời điểm bạn quay về. 

3. Ưu tiên đèn và các thiết bị tiết kiệm năng lượng

Đèn tiết kiệm năng lượng như đèn LED không chỉ có tuổi thọ cao hơn bóng đèn truyền thống mà còn tiêu thụ ít điện hơn, trong khi vẫn duy trì hiệu quả chiếu sáng tương đương. Bên cạnh đèn, bạn cũng nên đầu tư vào các thiết bị tiết kiệm điện năng để tối ưu hiệu suất sử dụng điện, giảm chi phí và và hướng đến lối sống xanh, bền vững, thân thiện với môi trường.

4. Dùng các sản phẩm làm sạch sinh học

Nhiều sản phẩm làm sạch hiện nay đều chứa các hóa chất độc hại như chất tẩy rửa, chất bảo quản hoặc chất tạo bọt. Khi thải ra sông, hồ, chúng có thể gây ô nhiễm nghiêm trọng cho nguồn nước và hệ sinh thái. Vì vậy, bạn nên ưu tiên sử dụng các sản phẩm tẩy rửa sinh học có thành phần tự nhiên và lành tính để hạn chế phát thải hóa chất và giảm nguy cơ tiếp xúc với chúng trong sinh hoạt hằng ngày. Ngoài ra, bạn cũng có thể tự làm chất tẩy rửa bằng các nguyên liệu dễ tìm và thân thiện với môi trường như giấm, chanh, baking soda để tiết kiệm chi phí và bảo vệ sức khỏe.

5. Chọn vật dụng có khả năng tự hủy sinh học

Lối sống thân thiện với môi trường có thể bắt đầu từ việc chủ động lựa chọn các sản phẩm làm từ nguyên liệu tự nhiên, không chứa hóa chất độc hại và có khả năng tự phân hủy sinh học – chẳng hạn như giấy vệ sinh tái chế, bàn chải tre hoặc khăn mặt làm từ sợi gai dầu. Những sản phẩm này sẽ phân hủy tự nhiên nhờ tác động của vi khuẩn và nấm, từ đó góp phần giảm gánh nặng rác thải lên môi trường sống.

6. Di chuyển bằng xe điện hoặc phương tiện công cộng

Các phương tiện chạy bằng xăng, dầu là một trong những nguồn phát thải CO₂ lớn nhất, góp phần đáng kể vào hiện tượng nóng lên toàn cầu. Do đó, bạn nên cân nhắc chuyển sang sử dụng xe điện để giảm thiểu lượng phát thải. Ngoài ra, đi lại bằng các phương tiện công cộng như xe buýt hoặc tàu điện cũng là giải pháp thiết thực, tiết kiệm và phù hợp với nhịp sống đô thị. Nếu bạn có thời gian và khoảng cách di chuyển không quá xa, đi bộ hoặc đạp xe có thể là lựa chọn lý tưởng – vừa thân thiện với môi trường vừa mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. 

7. Thực hành nguyên tắc 3R

Nguyên tắc 3R – Reduce (Tiết giảm), Reuse (Tái sử dụng), Recycle (Tái chế) – là một trong những giải pháp quản lý chất thải và bảo vệ môi trường được áp dụng rộng rãi trên toàn thế giới. Bạn có thể dễ dàng đưa 3R vào đời sống hằng ngày bằng những hành động đơn giản như: giảm lượng tiêu dùng không cần thiết (Reduce), tái sử dụng vật dụng cũ cho mục đích tương tự hoặc mới (Reuse), và phân loại rác đúng cách để phục vụ cho quá trình tái chế (Recycle). Những thay đổi nhỏ này nếu được duy trì đều đặn sẽ mang lại tác động tích cực và lâu dài cho môi trường sống xung quanh bạn.

8. Tiết kiệm giấy

Giấy vẫn là một phần không thể thiếu trong học tập, công việc và sinh hoạt hằng ngày. Tuy nhiên, sử dụng giấy quá mức có thể làm hao tổn tài nguyên và góp phần gia tăng lượng rác thải. Vì vậy, để tiết kiệm giấy, bạn nên cân nhắc kỹ trước mỗi lần in ấn và nếu không thực sự cần thiết, hãy ưu tiên gửi tài liệu qua email và lưu trữ trên các nền tảng số. Bên cạnh đó, tập thói quen ghi chú trên điện thoại, máy tính bảng hoặc laptop cũng là cách hiệu quả để hạn chế tiêu thụ giấy truyền thống mà vẫn đảm bảo hiệu suất.

---

Xem thêm

• Lựa chọn “sống xanh” cùng các sản phẩm thân thiện với môi trường

• 20 cách giúp không gian nhà ở thân thiện hơn với môi trường

• Chúng ta cần học hỏi những gì từ các quốc gia thân thiện với môi trường?

---

9. Hạn chế giặt quần áo quá thường xuyên

Theo Cơ quan Môi trường châu Âu (European Environment Agency – EEA), đáy đại dương hiện chứa hơn 14 triệu tấn vi nhựa và con số này vẫn không ngừng gia tăng. Trong đó, ngành dệt may đóng góp khoảng 500.000 tấn vi nhựa mỗi năm, với 16% đến từ việc giặt quần áo làm từ sợi tổng hợp. Lượng vi nhựa này không chỉ làm suy thoái hệ sinh thái biển mà còn xâm nhập vào chuỗi thức ăn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của con người và động vật. 

Giặt quần áo quá thường xuyên hoặc ở nhiệt độ cao còn khiến vải nhanh hỏng, đồng thời gây lãng phí nước và điện năng. Nếu bạn có thói quen giặt quần áo thường xuyên – đặc biệt là đồ làm từ sợi tổng hợp, hãy cân nhắc giảm tần suất giặt, hạn chế sử dụng máy sấy và ưu tiên các sản phẩm giặt xả thân thiện với môi trường.

10. Tạo thói quen mua sắm thời trang bền vững

Thời trang nhanh với nhịp sản xuất ồ ạt đã tạo ra một nền văn hóa tiêu dùng quá mức, đồng thời để lại lượng chất thải dệt may khổng lồ, có thể mất đến hàng trăm năm để phân hủy. Để góp phần thay đổi hiện trạng này, bạn nên hình thành thói quen chọn mua quần áo chất lượng cao, đến từ các thương hiệu cam kết phát triển bền vững và minh bạch về chuỗi cung ứng. Mua sắm tại các cửa hàng “secondhand” hoặc thanh lý cũng là lựa chọn thông minh – vừa tiết kiệm chi phí, vừa giảm áp lực lên môi trường. Ngược lại, nếu không còn nhu cầu sử dụng quần áo hay giày dép cũ, bạn có thể tái sử dụng, gửi bán lại hoặc quyên góp, giúp sản phẩm tiếp tục phát huy giá trị thay vì trở thành rác thải.

11. Giảm tiêu thụ thịt

Quá trình chăn nuôi, chế biến, đóng gói, vận chuyển thịt cùng các sản phẩm từ sữa là một trong những nguyên nhân chính gây phát thải khí nhà kính trong nông nghiệp. Vì thế, bạn nên chủ động giảm tiêu thụ thịt và sữa, bắt đầu từ những thay đổi nhỏ như cắt giảm một vài bữa ăn có thịt mỗi tuần, ưu tiên các nguồn protein từ thực vật hoặc áp dụng chế độ ăn linh hoạt. Việc này không chỉ thể hiện lối sống thân thiện và có trách nhiệm với môi trường mà còn là một lựa chọn tốt cho sức khỏe của bạn và gia đình. 

12. Ưu tiên thực phẩm địa phương 

Trung bình, mỗi loại thực phẩm tươi sống phải trải qua hành trình khoảng 2.400km trước khi đến tay người tiêu dùng, tạo ra lượng khí thải đáng kể trong quá trình đóng gói, bảo quản lạnh và vận chuyển. Ưu tiên mua thực phẩm tại địa phương có thể giúp rút ngắn chuỗi cung ứng này và giảm phát thải nhà kính, đồng thời góp phần thúc đẩy kinh tế vùng, hỗ trợ nông dân và đảm bảo độ tươi ngon cùng hàm lượng dinh dưỡng vốn có. 

13. Hạn chế lãng phí thực phẩm

Theo khảo sát thực hiện năm 2024 với 4.000 hộ gia đình tại 8 quốc gia khu vực châu Á – Thái Bình Dương, mỗi năm Việt Nam lãng phí hơn 8 triệu tấn thực phẩm, gây thiệt hại lên đến 3,9 tỷ USD – tương đương khoảng 2% GDP. Lượng thực phẩm bị lãng phí này không chỉ tạo ra khối lượng rác thải rắn khổng lồ mà còn làm gia tăng các điểm nóng ô nhiễm và khiến chuỗi cung ứng phải đẩy mạnh sản xuất, từ đó làm tăng phát thải nhà kính. Trên quy mô toàn cầu, đây cũng là một trong những nguyên nhân góp phần làm trầm trọng hơn tình trạng biến đổi khí hậu. 

Bạn có thể giảm thiểu tình trạng này bằng những thay đổi nhỏ nhưng thiết thực ngay từ căn bếp nhà mình, như chỉ mua thực phẩm thật sự cần thiết và ưu tiên sản phẩm tự nhiên, chưa qua chế biến. Đồng thời, hãy tập thói quen lên kế hoạch bữa ăn hợp lý và tận dụng rác thải hữu cơ làm phân bón cho cây trồng. 

14. Thực hành du lịch bền vững

Du lịch bền vững không còn là một khái niệm xa lạ mà đã trở thành xu hướng được nhiều người ủng hộ, thể hiện qua những hành động như giảm phát thải CO_₂ trong quá trình di chuyển, lên kế hoạch chi tiêu hợp lý và tôn trọng cảnh quan, văn hóa tại điểm đến. Một số gợi ý đơn giản khác để bạn theo đuổi xu hướng này là tránh du lịch vào mùa cao điểm và ưu tiên những địa điểm ít đông đúc. Nếu thuận tiện, hãy sử dụng phương tiện công cộng và mang theo các vật dụng thân thiện với môi trường. Những hành động nhỏ này sẽ góp phần bảo vệ môi trường sống, văn hóa và cộng đồng bản địa tại nơi bạn ghé thăm.

15. Chọn nơi lưu trú đáp ứng các tiêu chuẩn về môi trường

Chọn nơi lưu trú đáp ứng các tiêu chuẩn về môi trường là lời khuyên hữu ích giúp bạn thực hành sống xanh, thân thiện và có trách nhiệm hơn với môi trường. Khi du lịch trong nước, hãy ưu tiên những cơ sở lưu trú tuân thủ nghiêm ngặt các quy định trong Luật Bảo vệ Môi trường năm 2020, Nghị định 40/2019/NĐ-CP về quản lý chất thải và phế liệu, cùng Thông tư 01/2022/TT-BTNMT liên quan đến bảo vệ tài nguyên nước và kiểm soát nước thải. Nếu đi nước ngoài, bạn cũng nên tìm hiểu trước liệu nơi lưu trú có đáp ứng được các chính sách môi trường và tham gia các hoạt động hỗ trợ cộng đồng địa phương hay không. Những điều này có thể phản ánh mức độ cam kết của đơn vị đó trong nỗ lực gìn giữ môi trường sống, tôn trọng văn hóa bản địa và thúc đẩy phát triển bền vững.

16. Rút điện các thiết bị khi đi vắng

Ngay cả khi đã tắt hoặc chuyển sang chế độ ngủ, nhiều thiết bị điện vẫn tiếp tục tiêu thụ một lượng điện năng nhất định. Vì vậy, trước khi đi du lịch hoặc vắng nhà dài ngày, bạn nên kiểm tra và rút phích cắm toàn bộ thiết bị để tiết kiệm năng lượng và hạn chế lãng phí không cần thiết.

17. Tối giản hành lý du lịch

Hành lý càng nặng, máy bay càng tiêu tốn nhiều nhiên liệu hơn để chuyên chở – đồng nghĩa với việc phát thải nhiều khí CO2 hơn ra môi trường. Vì vậy, khi di chuyển bằng đường hàng không, bạn nên cố gắng tối giản hành lý bằng cách ưu tiên những món đồ nhỏ gọn, đa năng, chọn trang phục linh hoạt, phù hợp với nhiều hoàn cảnh và hạn chế mang theo quá nhiều vật dụng không cần thiết.