Thao túng tâm lý trong công sở là khi ai đó tìm cách kiểm soát suy nghĩ hay hành vi của người khác, khiến bạn dễ hoang mang về chính mình. Điều này thường xuất hiện trong môi trường nhiều áp lực, nơi sự cạnh tranh, tham vọng hay cấu trúc phân cấp dễ tạo ra khoảng cách quyền lực.
Trên thực tế, không phải lúc nào thao túng tâm lý cũng xuất phát từ ý đồ xấu, nhưng tác động của nó vẫn làm tổn thương cảm xúc và tinh thần làm việc của bạn. Điều này có thể xảy ra giữa đồng nghiệp, nhưng thường rõ nét nhất trong mối quan hệ giữa quản lý và nhân viên. Hãy cùng nhận diện các dạng thao túng tâm lý phổ biến và cách vượt qua.
Hiện tượng “Pet to Threat” là một dạng thao túng tâm lý nơi công sở
Hiện tượng thao túng nơi công sở mang tên “pet to threat” ( Tạm dịch: Từ “cưng chiều” thành “đe dọa”) xảy ra khi một nhân viên từng được cấp trên ưu ái và nâng đỡ bỗng dưng rơi vào tình thế bị đánh giá kém thiện cảm. Sự chuyển biến này có thể bắt nguồn từ nhiều yếu tố: Thay đổi trong môi trường làm việc, sự gia tăng ảnh hưởng của nhân viên, hoặc thậm chí do mặc cảm bất an từ phía cấp trên.
Đây là điều có thể xảy ra với bất kỳ ai, nhưng lại thường xảy ra ở phụ nữ nhiều hơn. Hiện tượng “pet to threat” thường gây sự căng thẳng, mất tự tin cho nhân viên cấp dưới, từ đó giảm hứng thú làm việc.
Cách vượt qua:
– Tìm kiếm hỗ trợ: Khi rơi vào tình huống này, bạn nên tìm một đồng minh hỗ trợ trong công việc để vượt qua khó khăn.
– Lên tiếng: Bạn hãy trò chuyện thẳng thắn với quản lý về cảm nhận của mình. Ngoài ra, bạn cần phản hội cụ thể về điều gì đang cản trở mình trong công việc.
– Tìm nữ cố vấn: Bạn nên tìm kiếm những nữ lãnh đạo trong công ty đã vượt qua rào cản “pet to threat”. Họ có thể cho bạn phản hồi và giúp bạn vượt qua khó khăn.
– Đừng coi đó là lỗi của bản thân: Trong khi chờ đợi mọi thứ thay đổi, bạn đừng tự trách mình.
Xem thêm:
•Gợi ý 8 quyển sách tâm lý hay nhất bạn nên đọc để thấu hiểu nhân tâm
•11 điều bạn nên hạn chế chia sẻ nơi công sở để tránh rước họa vào thân
•Trắc nghiệm: Hình ảnh đầu tiên nhìn thấy sẽ tiết lộ mong muốn của bạn trong tình yêu
chê trách thiếu cơ sở
Một dấu hiệu dễ nhận thấy của sự thao túng tâm lý nơi công sở là khi bạn thường xuyên bị nhắc đến những điểm yếu không thật sự tồn tại. Những nhận xét này không mang tính xây dựng mà vô tình khiến bạn cảm thấy tự ti, dễ bị tổn thương. Khi sự chênh lệch quyền lực được tạo ra, người thao túng có thể lợi dụng điều đó để đạt được mục đích riêng.
Cách vượt qua:
– Để vượt qua tình trạng bị chê trách vô căn cứ, bạn cần giữ sự tỉnh táo và phân biệt rõ đâu là góp ý mang tính xây dựng, đâu chỉ là lời phán xét. Hãy tin vào năng lực bản thân, tránh để những nhận xét tiêu cực chi phối cảm xúc.
– Tìm kiếm sự ủng hộ từ bạn bè, đồng nghiệp hoặc chuyên gia giúp bạn lấy lại cân bằng. Quan trọng nhất, hãy nhớ giá trị của mình không do người khác định nghĩa.
– Với người hay chỉ trích, hãy đặt ranh giới rõ ràng và phản hồi ngắn gọn, đi thẳng vào trọng tâm, đồng thời giữ thái độ bình tĩnh, chuyên nghiệp để tránh căng thẳng leo thang.
Kiểm soát thông tin thao túng tâm lý
Việc cố tình giữ lại hoặc che giấu thông tin cũng là một dạng thao túng tâm lý nơi làm việc. Hành vi này thường được thực hiện có chủ đích nhằm đẩy ai đó vào thế khó. Ví dụ: Quản lý chỉ chia sẻ một phần thông tin trong cuộc họp, nhưng lại mong chờ bạn hoàn thành công việc với đầy đủ dữ liệu. Hoặc một thành viên trong nhóm cố tình không thêm bạn vào danh sách nhận thông báo, khiến bạn bỏ lỡ thông tin quan trọng.
Cách vượt qua:
– Chủ động cập nhật: Theo dõi email, thông báo nội bộ và các kênh trao đổi nhóm thường xuyên để nắm bắt thông tin kịp thời.
– Xây dựng mạng lưới tin cậy: Kết nối với nhiều đồng nghiệp để mở rộng nguồn thông tin, tránh phụ thuộc vào một cá nhân.
– Xác nhận lại thông tin quan trọng: Khi có thay đổi về deadline, quy trình hay trách nhiệm, bạn hãy xác nhận lại bằng văn bản để giảm nguy cơ bị bỏ sót.
Đối xử không đồng đều với các nhân viên
Một trong những dấu hiệu cảnh báo thao túng nơi công sở là sự đối xử không đồng đều giữa các nhân viên. Trong môi trường làm việc linh hoạt hoặc từ xa, cảm giác bị tách biệt càng dễ xuất hiện khi các cuộc họp trực tuyến thường chỉ xoay quanh một vài người.
Ví dụ: Trong cùng một nhóm, một nhân viên liên tục được khen ngợi trong các cuộc họp dù đóng góp không vượt trội, trong khi người khác có kết quả tương đương lại bị bỏ qua. Hoặc với các dự án quan trọng, cấp trên thường bỏ qua bạn mà chỉ tập trung vào những đồng nghiệp được ưu tiên.
Cách vượt qua:
– Ghi nhận và đối chiếu: Bạn hãy lưu lại những ví dụ cụ thể về sự chênh lệch trong cách đối xử để có cơ sở trao đổi với quản lý thay vì chỉ cảm tính.
– Mở rộng kết nối: Việc chủ động tham gia nhiều dự án và xây dựng quan hệ với nhiều đồng nghiệp giúp bạn không bị giới hạn chính mình.
– Trao đổi thẳng thắn: Khi cần thiết, hãy thảo luận với quản lý bằng thái độ chuyên nghiệp, tập trung vào dữ kiện và mục tiêu công việc, thay vì cảm xúc cá nhân.
Chiến thuật im lặng (Silent Treatment)
Phớt lờ hoặc cố tình im lặng với đồng nghiệp có thể là cách thao túng tâm lý thường được sử dụng nơi công sở để ép buộc người khác làm theo ý mình.
Ví dụ: Một thành viên trong nhóm tỏ thái độ im lặng, không phản hồi trong thảo luận, nhằm gây áp lực buộc bạn phải gánh thêm phần việc hoặc chấp nhận ý kiến của họ. Hoặc cấp trên cố tình không mời bạn tham gia cuộc họp quan trọng, để bạn cảm thấy bị loại trừ.
Cách vượt qua:
Thay vì bị cuốn vào bầu không khí căng thẳng, cách hiệu quả nhất là đối diện trực tiếp. Bạn hãy trao đổi thẳng thắn với người liên quan hoặc báo cáo với quản lý. Việc chủ động mở lời sẽ giúp làm rõ vấn đề và hạn chế nguy cơ bị kiểm soát bởi sự im lặng có chủ đích.
Không ghi nhận công lao là dạng khác của thao túng tâm lý nơi công sở
Một dạng thao túng tâm lý nơi công sở thường gặp là không dành sự ghi nhận cho đúng người. Trong một số trường hợp, việc nhầm lẫn công lao có thể chỉ là sai sót vô tình, đặc biệt ở các tổ chức lớn. Tuy nhiên, việc cố tình “chuyển hướng” công lao lại là cách để ngăn bạn được công nhận, đồng thời tước đi những lợi ích đi kèm như cảm giác tích cực hay cơ hội mới.
Cách vượt qua:
– Khẳng định thành quả kịp thời: Khi hoàn thành công việc, bạn hãy chủ động cập nhật tiến độ hoặc báo cáo trực tiếp với quản lý để tên bạn gắn liền với kết quả.
– Ghi nhận bằng văn bản: Lưu lại email, tài liệu, hoặc biên bản họp thể hiện rõ đóng góp của bạn, để có bằng chứng nếu cần làm rõ sau này.
– Chỉnh sửa khéo léo: Nếu ai đó nhận công của bạn, hãy lên tiếng một cách chuyên nghiệp, ví dụ: “Cảm ơn, ý tưởng đó tôi đã đề xuất tuần trước và rất vui vì cả nhóm đang cùng phát triển nó”.