Vì sao nhiều người ghét nhìn thấy bạn thành công?

Hội chứng cây anh túc cao (Tall Poppy Syndrome) mô tả hiện tượng xã hội khi một cá nhân thành công hoặc quá tham vọng sẽ bị những người xung quanh tìm cách hạ thấp, chỉ trích hoặc cô lập để “cân bằng lại mặt bằng chung”. Đây không chỉ đơn thuần là sự ghen tị, mà còn là một dạng “tỉa bớt” trong xã hội, xuất phát từ nỗi sợ bị lu mờ hay cảm giác thất bại khi so sánh bản thân với người khác.

Khái niệm này bắt nguồn từ thời La Mã cổ đại, khi bạo chúa Tarquin The Proud ra lệnh chặt đầu những bông anh túc cao nhất trong vườn, nhằm ám chỉ việc loại bỏ những ai vượt trội hơn người. Từ đó, hình ảnh “cắt bớt cây anh túc cao” trở thành phép ẩn dụ cho việc gạt bỏ những cá nhân nổi trội.

Ngày nay, hội chứng này thường thấy trong nhiều lĩnh vực từ công việc, học tập đến mạng xã hội, nơi những người thành công dễ bị dán nhãn “tự mãn”, “khoe khoang” hay thậm chí bị “hạ bệ” thông qua văn hóa chỉ trích và tẩy chay. Nó phản ánh sự khó chịu của tập thể trước sự khác biệt và nỗi bất an sâu xa khi người khác làm tốt hơn mình.

“Hội chứng cây anh túc cao” thường xuất hiện ở đâu?

Hiện tượng “Tall Poppy Syndrome” thường bộc lộ rõ trong bốn môi trường: Công sở, tình bạn, gia đình và không gian mạng. Dù ở đâu, điểm chung vẫn là việc những người nổi bật bị chỉ trích, cô lập hoặc bị giảm giá trị vì thành công của chính họ.

Ganh tỵ thành công tại nơi làm việc

Tại công sở, hội chứng này thể hiện qua việc đồng nghiệp cho rằng người thành công “được ưu ái”. Những cá nhân có năng lực đôi khi bị cấp trên phớt lờ, không được thăng tiến chỉ vì người khác cảm thấy bị đe dọa hoặc kém cỏi hơn.

Trong mối quan hệ tình bạn

Trong các mối quan hệ bạn bè, hội chứng này có thể xuất hiện dưới dạng những lời khen nửa vời, ẩn chứa sự mỉa mai. Người đạt được thành tích dễ bị gạt ra khỏi cuộc trò chuyện, hoặc không được chúc mừng nồng nhiệt như những người khác.

Ganh tỵ thành công trong gia đình

Ngay trong chính gia đình, người thành công đôi khi trở thành “con cừu đen”. Họ có thể bị xa cách, ít được mời tham gia các hoạt động chung, hoặc bị cho rằng “quá bận rộn để quan tâm đến gia đình”.

Ganh tỵ thành công trên không gian mạng

Trên mạng xã hội, hội chứng này bộc lộ rõ ràng nhất. Những người chia sẻ thành tựu dễ bị chỉ trích, công kích hoặc hạ bệ bởi những người xa lạ ẩn danh. Sự vô danh khiến các bình luận tiêu cực trở nên gay gắt và tàn nhẫn hơn.

Hiện tượng này gây tổn hại vì nó trừng phạt chính những phẩm chất mà xã hội vẫn đề cao – tài năng, khát vọng và sự sáng tạo – khiến nhiều người e dè khi thể hiện bản thân hay dám vươn lên khỏi đám đông.

Vì sao người khác lại phản ứng như vậy?

Theo các chuyên gia tâm lý, gốc rễ của hội chứng cây anh túc cao nằm ở cảm giác bất an và tự ti. Khi chứng kiến người khác thành công, một số người cảm thấy bị đe dọa hoặc kém cỏi hơn. Việc hạ thấp thành tích của người khác giúp họ xoa dịu cảm giác thua kém và giữ lại cảm giác “an toàn” trong vùng trung bình.

Đó chính là nghịch lý của xã hội hiện đại: Nơi ta ca ngợi sự nỗ lực và tài năng, nhưng lại dễ tổn thương bởi chính ánh sáng mà người khác tỏa ra.

Làm sao đối mặt khi người khác ghét sự thành công của bạn?

Đối mặt với hội chứng này có thể khiến bạn kiệt sức, đặc biệt khi bị chỉ trích hay hiểu lầm chỉ vì thành công. Thay vì phản ứng bốc đồng, việc lùi lại một bước, quan sát và tái kết nối với bản thân sẽ giúp bạn giữ được sự bình tĩnh và vững vàng. Dưới đây là những cách để bảo vệ năng lượng của mình mà không cần thu nhỏ ánh sáng riêng.

Trò chuyện với người thân

Khi tâm trí bị ám ảnh bởi những lời tiêu cực, chia sẻ với gia đình hoặc bạn bè đáng tin cậy sẽ giúp bạn giải tỏa và nhìn nhận vấn đề rõ ràng hơn. Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng sự hỗ trợ xã hội giúp giảm căng thẳng và tăng cảm xúc tích cực.

Dám lên tiếng bảo vệ bản thân

Bạn có quyền và trách nhiệm đặt ra ranh giới cho cách người khác đối xử với mình. Khi thấy hành vi xúc phạm hoặc xem thường, hãy lên tiếng. Việc làm này không chỉ thể hiện sự tự trọng mà còn giúp người khác hiểu cách bạn mong muốn được đối xử.

 Giao tiếp rõ ràng và chuyên nghiệp

Truyền đạt thẳng thắn nhưng điềm tĩnh giúp tạo ra môi trường tôn trọng lẫn nhau. Khi nói chuyện từ sự tự tin, bạn đang khẳng định giá trị bản thân và chủ động nắm quyền trong mối quan hệ.

Tự nhìn lại để hoàn thiện

Không phải lúc nào ta cũng phản ứng hoàn hảo. Việc nhìn lại tình huống và tự hỏi “mình có thể làm gì tốt hơn?” giúp bạn trưởng thành hơn và sẵn sàng cho những tình huống tương tự sau này.

---

Xem thêm:

•Chân váy bút chì không còn đóng khung trong xu hướng thời trang công sở

•Bí ngô và những cảm hứng làm đẹp mùa Thu

•7 thông điệp tích cực trong bộ phim “Yến Ngộ Vĩnh An”

---