Những năm 2019-2020, sau khi tốt nghiệp ngành Dược và đi làm khoảng 4 năm, ba chàng trai Tiến, Lệnh và Đạt gặp lại nhau. Nhìn thấy sự đa dạng của dược liệu Việt Nam nhưng chưa được khai thác đúng mức, họ quyết định xây dựng vùng trồng, áp dụng các công trình nghiên cứu dựa trên nền y học cổ truyền để tạo ra sản phẩm bảo vệ sức khỏe cho người Việt. Năm 2021, vùng trồng dược liệu chính thức được thành lập tại xã An Toàn, huyện An Lão, tỉnh Bình Định.

Trong thời gian mới bắt đầu xây dựng vùng trồng, nhóm bạn tận dụng khu vực lưu trú để lập nên farmstay Nẫu Ecovalley nhằm có thêm chi phí sinh hoạt, hỗ trợ các kỹ sư nông nghiệp hoặc dược sĩ về đây trang trải cuộc sống. Trùng hợp thay, đó cũng là thời điểm mà các xu hướng bỏ phố về rừng, nông nghiệp xanh hay du lịch sinh thái bắt đầu nở rộ. Nẫu có thêm nhiều thành viên, dần dần hoàn thiện và xác định đi theo con đường du lịch chữa lành.

Khó khăn lớn nhất khi các bạn bắt đầu xây dựng vùng trồng dược liệu nói chung và Nẫu Ecovalley nói riêng là gì?

Khó khăn lớn nhất là thuyết phục người đồng bào và người dân bản địa chuyển đổi canh tác từ những cây nông nghiệp có giá trị kinh tế kém như khoai mì, keo lá tràm sang những loại dược liệu phù hợp với thổ nhưỡng, khí hậu ở đây như sâm đương quy, đảng sâm… Lúc mới lên, ở đây chỉ có người dân tộc, không có người Kinh, nên chúng tôi cũng mất khá nhiều thời gian để hòa nhập, để người dân bản địa chấp nhận cho mình sống cùng họ. Sau 3 năm, chúng tôi đã xây dựng trung tâm nghiên cứu và phát triển giống để chuyển giao kỹ thuật, cung cấp giống cây cho người dân ở đây tự canh tác trên đất của họ. Đồng thời, chúng tôi cũng có nhà máy chế biến và sản xuất sản phẩm từ dược liệu thu mua của bà con nông dân.

Không chỉ vận dụng mô hình hợp tác xã, chúng tôi cũng muốn xây dựng chuỗi giá trị, tận dụng mọi nguồn lực của địa phương, trong đó, du lịch là

một yếu tố tiềm năng. Trước kia, ở đây không có ai làm du lịch cả. Mặc dù ban đầu, Nẫu Ecovalley được khai thác như một hình thức lưu trú tạm thời, nhưng qua thời gian, chúng tôi nghĩ rằng Nẫu có thể mang lại nhiều giá trị hơn thông qua mô hình du lịch chữa lành. Nói nôm na, chúng tôi cung cấp dịch vụ “bỏ phố về rừng” cho các bạn trẻ, các gia đình cần nghỉ ngơi trong môi trường xanh, gần gũi với thiên nhiên và trải nghiệm văn hóa bản địa.

Là những dược sĩ không có nhiều kinh nghiệm về ngành du lịch, các bạn thiết kế trải nghiệm cho khách đến farmstay như thế nào?

Chúng tôi có tham khảo, học hỏi các mô hình du lịch tương tự ở Thái Lan, Bali, Philippines. Với nền tảng của vườn dược liệu và không gian xanh của khu bảo tồn thiên nhiên, chúng tôi kết hợp kiến thức y dược để thiết kế các hoạt động thư giãn, chăm sóc sức khỏe như xông hơi, ngâm chân thảo mộc, thưởng thức trà dược liệu tươi, tham gia ươm giống, thu hái dược liệu cùng nhân viên… hoặc tổ chức các tour đi thiền, trekking trong rừng, tắm suối, ngắm thác… để chữa lành cả sức khỏe thể chất lẫn tinh thần.

Khách đến với Nẫu đa phần là các bạn trẻ yêu thiên nhiên, đang trong giai đoạn chuyển đổi công việc hoặc đứng trước những bước ngoặt cuộc sống. Họ có thể đến để du lịch hoặc làm tình nguyện viên, chủ yếu là để dành thời gian phục hồi lại thân – tâm. Cũng có các gia đình ở thành phố, muốn cho con được trải nghiệm sống ở vườn, hiểu thêm về đời sống nông trại hoặc đơn giản chỉ là muốn cùng nhau tận hưởng khoảng lặng ở một nơi xa thị thành.

Thời gian gần đây, chúng tôi đã xây dựng thêm câu chuyện du lịch gắn với bản sắc địa phương, khai thác những nét đẹp văn hóa bản địa như múa cồng chiêng, lửa trại, lễ hội, các hoạt động tín ngưỡng ở nhà rông, sinh hoạt với đồng bào Ba Na… để khách du lịch có thể trải nghiệm và hiểu thêm về đời sống, con người của vùng đất này.

Sự xuất hiện của Nẫu có tác động như thế nào đến đời sống của người dân nơi đây?

Homestay của Nẫu chỉ có sức chứa khoảng 20 người. Đến mùa cao điểm, mùa lễ hội hay mùa Hè, khi khách đến đây nhiều hơn, chúng tôi sẽ kết hợp với chính quyền địa phương để nhân rộng mô hình homestay ra nhà dân. Những nhà lớn ở trong làng mà có đủ điều kiện phòng ốc, vệ sinh, chúng tôi sẽ hướng dẫn họ làm cơ sở lưu trú bản địa cho khách du lịch. Chúng tôi cũng hướng dẫn họ phục vụ ẩm thực địa phương cho khách du lịch như gà nướng, rau rừng, rượu cần, mật ong… để tăng giá trị cho đặc sản vùng này. Chính quyền địa phương cũng nhận thấy tiềm năng du lịch nên đã bắt đầu mở rộng đường sá, đầu tư cơ sở vật chất, tu bổ, bảo tồn những điểm văn hóa của làng. Trong tương lai, nơi này có thể phát triển thành làng du lịch và điều này sẽ giúp cải thiện đời sống cho người dân.

Du lịch

9 không gian xanh ở châu Á giúp chữa lành tâm hồn bạn  

Liệu việc phát triển du lịch như vậy có làm mất đi vẻ đẹp nguyên sơ vốn có của bản làng hay không?

Đây cũng là điều mà chúng tôi đắn đo và cân nhắc rất nhiều. Tuy nhiên, may mắn là khu vực chúng tôi sinh sống lại nằm trong khu bảo tồn thiên nhiên nên có sự kiểm soát của ban quản lý rừng đặc dụng. Trước đây, họ không cho khai thác du lịch, nhưng đầu năm nay, nhà nước đã khuyến khích các hoạt động khai thác bền vững dưới tán rừng, trong đó có khai thác du lịch. Ban quản lý rừng, người dân địa phương, chính quyền địa phương và các doanh nghiệp như chúng tôi sẽ phối hợp với nhau để phát triển bền vững một cách toàn diện. Các khu vực sẽ được phân cho từng hộ gia đình để vừa khai thác du lịch, khai thác sản vật từ rừng, vừa chăm sóc và bảo vệ rừng. Tất nhiên, những hộ gia đình này sẽ phải đóng một khoản phí. Việc cho phép người dân hưởng lợi từ rừng sẽ khiến họ có trách nhiệm hơn, tránh các hình thức khai thác trái phép.

Một farmstay ở trong lõi của khu dự trữ sinh quyển như Nẫu có những nguyên tắc sinh thái nào cần đảm bảo?

Vì chúng tôi đều là người làm trong ngành dược và Nẫu Ecovalley cũng là một khu nghỉ dưỡng sinh thái bên trong vùng trồng dược liệu nên mọi sinh hoạt ở đây đều được tuân theo tiêu chuẩn của Cục Quản lý Dược và tiêu chuẩn GACP của WHO. Chúng tôi không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, mọi thứ đều hoàn toàn hữu cơ, chỉ sử dụng chất tẩy rửa sinh học có thể phân hủy được, thức ăn hoặc chất thải hữu cơ sẽ được tận dụng làm phân bón cho vườn, tạo nên một vòng tuần hoàn khép kín. Chúng tôi cũng hạn chế sử dụng nilon hoặc đồ nhựa và có khu vực xử lý riêng. Homestay của Nẫu được xây dựng từ vật liệu địa phương, có kiến trúc đơn giản, hài hòa với không gian bản địa.

Theo kinh nghiệm của các bạn, có những yếu tố nào cần cân nhắc khi khai thác du lịch bền vững?

Để đi theo con đường du lịch bền vững, đầu tiên, các bạn phải kết nối được với địa phương. Cảnh quan, con người, thiên nhiên, ẩm thực, văn hóa bản địa… phải là nền tảng, mọi hoạt động nên được cân nhắc dựa trên những yếu tố cốt lõi này, đồng thời đóng góp giá trị kinh tế – xã hội. Du lịch phải nương tựa vào thiên nhiên và mang nét đẹp của một vùng đất đến với nhiều người chứ không phải đem những thứ ngoại lai từ bên ngoài về để thay đổi vùng đất đó.

Hiện nay, ngày càng có nhiều người đi theo xu hướng du lịch bền vững, nhưng làm sao để điều này bền vững thực sự?

Việt Nam rất có lợi thế về mặt cảnh quan, khí hậu và văn hóa để phát triển mô hình du lịch bền vững. Cái chúng ta cần bây giờ là một cộng đồng. Những người đã thành công hoặc đang phát triển tốt nên chia sẻ kiến thức để những người đi sau có thể bắt đầu đúng hướng. Làm như thế nào là phù hợp nhất với lợi thế sẵn có ở địa phương, cần chú ý những gì về mặt pháp lý, tìm nguồn lực từ đâu, làm sao để xây dựng trang trại ít tốn chi phí nhất, cần chuẩn bị kiến thức gì về trồng trọt, chăn nuôi, dịch vụ… Nếu cùng kết nối và chia sẻ, các bạn có thể tránh được một số sai lầm cơ bản hoặc ít nhất là không ồ ạt chạy theo xu hướng khi không thực sự hiểu về nó.

Cảm ơn chia sẻ của các bạn.