[ELLE Voices] Khi thể thao trở thành sứ mệnh xã hội

VINH QUANG ĐI LIỀN VỚI TRÁCH NHIỆM

Thể thao thường được định nghĩa bởi thành tích, gắn liền với sân vận động và những cuộc tranh tài. Thế nhưng, có những vận động viên đang âm thầm mang vẻ đẹp của thể thao ra khỏi đường đua, để rồi tỏa sáng trong những khoảnh khắc giản dị: một buổi dạy bơi cho trẻ em vùng cao, những lớp hướng dẫn đi bộ miễn phí hay những bước chạy quyên góp cho cộng đồng. Tinh thần cống hiến không kết thúc bằng tấm huy chương, mà bắt đầu lại bằng một câu hỏi: “Ta có thể trao đi điều gì?”.

Từ đường đua Olympic đến sân bóng khu phố, thể thao đang dịch chuyển khỏi sân khấu thành tích để trở thành sức mạnh mềm trong việc định hình ý thức cộng đồng. Ngày càng nhiều vận động viên chọn cách dùng sức ảnh hưởng và hành động cụ thể để trao đi những giá trị xã hội sâu sắc.

Iga Swiatek – tay vợt số một thế giới – không chỉ giành chiến thắng trên sân mà còn quyên góp hàng chục ngàn USD cho UNICEF, gây quỹ y tế cho trẻ em tại Ba Lan bằng những vật phẩm thi đấu quen thuộc. Cùng tinh thần đó, Jannik Sinner, ở tuổi 23, đã sáng lập quỹ riêng để hỗ trợ trẻ em tiếp cận giáo dục thông qua thể thao. Ở châu Phi, nhà vô địch Olympic Joshua Cheptegei đang tài trợ xây dựng các trung tâm thể thao cộng đồng tại quê nhà Uganda. Rafael Nadal, với mạng lưới học viện và tổ chức từ thiện, đã chi hơn 11 triệu Euro để phục hồi đời sống người dân Mallorca sau đại dịch. Alexia Putellas, sau chấn thương nghiêm trọng, đã thành lập Eleven Foundation nhằm nâng đỡ thế hệ nữ cầu thủ trẻ tại Tây Ban Nha. Và Marcus Rashford – biểu tượng bóng đá Anh – đã chứng minh rằng một lá thư từ trái tim có thể làm thay đổi chính sách quốc gia, khi anh vận động thành công việc duy trì bữa ăn miễn phí cho hàng triệu học sinh nghèo trong đại dịch. Những hành động ấy, dù khác biệt về hình thức, đều gặp nhau ở một điểm chung: thể thao không chỉ là nơi con người vượt qua giới hạn bản thân, mà còn tạo điều kiện để con người tự nguyện vượt ra khỏi thế giới nhỏ bé của chính mình, phục vụ người khác.

Tại Việt Nam, thể thao cộng đồng có thể chưa tạo ra những hiệu ứng truyền thông lớn, nhưng đang âm thầm nảy mầm qua những hành động nhỏ mà bền bỉ. Nguyễn Thị Ánh Viên – cựu kình ngư số một Việt Nam – sau khi rời đường đua đỉnh cao, đã trở lại hồ bơi với vai trò người truyền dạy kỹ năng bơi và phòng chống đuối nước cho trẻ em. Những lớp học miễn phí do cô tổ chức cùng Trung ương Đoàn vào mùa Hè 2023 không chỉ dạy kỹ thuật mà còn gieo vào các em niềm tin và thói quen vận động từ nhỏ. Cùng năm, cô còn được chọn làm Sứ giả hành động của UNICEF trong chiến dịch “Ghép mảnh tương lai”, thúc đẩy các chương trình bảo vệ và giáo dục trẻ em.

Tại TP.HCM, HLV Quách Mỹ Oanh – mẹ của một em bé tự kỷ – đã mở lớp aerobic miễn phí cho trẻ em khuyết tật trí tuệ, tạo nên một không gian vận động giúp các em giao tiếp, tự tin và gắn kết hơn với thế giới. Cách đó không xa, ở mái ấm Thiên Thần (TP. Thủ Đức), Hán Quang Thoại – VĐV bơi khuyết tật từng giành nhiều huy chương trong nước và quốc tế – đang dạy bơi miễn phí cho trẻ mồ côi. Còn Nguyễn Thị Oanh – “cô gái vàng” của điền kinh Việt Nam – sau khi giành 4 HCV tại SEA Games 32, đã trở thành Đại sứ thiện nguyện của giải chạy học sinh S-Race 2023, nhằm gây quỹ phẫu thuật cho trẻ em bị khuyết tật vận động. Từ những lớp học nhỏ đến đường chạy bền bỉ, một thế hệ vận động viên mới đang định nghĩa lại vai trò của mình trong việc truyền cảm hứng cho cộng đồng và xã hội. Họ âm thầm biến thể thao thành nhịp cầu kết nối, công cụ giáo dục, phương tiện chữa lành trong đời sống hằng ngày.

GIEO MẦM BỀN BỈ

Trong chuyên đề ELLE Voices lần này, chúng tôi không đi tìm những con số, những chiến thắng hay kỳ tích thể thao. Thay vào đó, chúng tôi chọn kể về những người dùng thể thao như một ngôn ngữ thứ hai để kết nối, truyền dạy và nâng đỡ người khác. Chúng tôi tin rằng thể thao, khi được duy trì bằng sự tử tế, sẽ vượt khỏi vai trò của hoạt động thể chất mà trở thành một cách sống nhân văn, giúp mỗi người không chỉ khỏe mạnh hơn mà còn có ý thức hơn với cộng đồng quanh mình.

Hãy cùng lắng nghe câu chuyện của Nguyễn Thị Thanh Phúc – “nữ hoàng đi bộ” của thể thao Việt Nam, người từng 6 lần góp mặt tại SEA Games và sở hữu 5 tấm HCV danh giá, đang chọn cách tiếp tục hành trình của mình ngoài đường chạy. Không còn ánh đèn sân khấu, chị miệt mài hướng dẫn những bước đi đầu tiên cho người không chuyên, thành lập các CLB đi bộ thể thao, và âm thầm chuẩn bị cho lần thứ 7 trở lại với SEA Games diễn ra vào cuối năm nay tại Thái Lan. Bên cạnh đó là Nguyễn Huy Hoàng – “kình ngư vàng” thế hệ mới, người đã mang về những cột mốc lịch sử cho bơi lội Việt Nam tại đấu trường châu Á và Olympic, cũng là một trong những thành viên chủ chốt của đoàn thể thao Việt Nam tham gia SEA Games lần này. Nhưng điều đáng kể hơn cả là cách anh dùng hình ảnh của mình để khơi dậy tinh thần rèn luyện sức bền và truyền cảm hứng về tình yêu bơi lội cho trẻ em vùng cao.

Thể thao, sau cùng, không chỉ thuộc về sàn đấu chuyên nghiệp hay những tấm huy chương. Nó hiện diện trong từng lựa chọn hằng ngày – khi ai đó kiên trì thay vì bỏ cuộc, kỷ luật thay vì buông xuôi, sẻ chia thay vì giữ lại cho riêng mình. Và khi những giá trị ấy được nuôi dưỡng và trao đi, từng bước chạy, từng sải tay, từng hơi thở cũng có thể trở thành một hành động tử tế, nhỏ bé nhưng đủ sức chạm vào người khác, đủ bền để gieo mầm cho những thay đổi dài lâu.