Cùng ELLE tìm hiểu một số thông tin cơ bản về trầm hương và những công dụng nổi bật của vị thuốc đặc biệt này đối với sức khỏe nhé!
Trầm hương là gì?
Trong y học cổ truyền, trầm hương từ lâu đã được xem là một dược liệu quý, không chỉ mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe mà còn có giá trị kinh tế cao. Loại gỗ đặc biệt này được hình thành từ cây trầm hương (còn gọi là kỳ nam, trà hương hay dó bầu) – loài cây thân gỗ lớn thuộc họ Trầm, phân bố chủ yếu ở các vùng núi miền Trung Việt Nam.
Trung bình, cây trầm hương có thể cao đến 30-40 m. Vỏ cây màu xám có xơ, lá thuôn dài mọc so le. Mặt trên lá xanh bóng, mặt dưới nhạt hơn và phủ một lớp lông mịn. Cây cho hoa nhỏ màu trắng, thường mọc thành cụm ở kẽ lá và quả dạng nang khô, khi chín tách đôi để lộ hạt bên trong. Trong quá trình sinh trưởng, nếu bị tổn thương bởi tác động từ côn trùng, nấm hoặc vi khuẩn, thân cây sẽ tiết nhựa và dần tích tụ thành những khối gỗ trầm hương có hương thơm đặc trưng. Quá trình này có thể kéo dài từ 10 đến 15 năm, thậm chí lâu hơn. Tuy nhiên, để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng cao, nhiều biện pháp nhân tạo đã được áp dụng nhằm rút ngắn thời gian tạo trầm.
Gỗ trầm hương chứa nhiều hợp chất có hoạt tính sinh học cao, trong đó nổi bật là sesquiterpenes – hợp chất giữ vai trò chính trong việc tạo nên hương thơm đặc trưng của trầm hương. Ngoài ra, gỗ còn chứa dẫn xuất 2-(2-phenylethyl)-4H-chromen-4-one và các thành phần như flavonoid, agarofuran, β-caryophyllene, benzylacetone… với khả năng kháng khuẩn, chống viêm và chống oxy hóa, từ đó góp phần bảo vệ và tăng cường sức khỏe tổng thể.
BÀI LIÊN QUAN
7 công dụng của trầm hương với sức khỏe
Trong cả Đông y và Tây y, trầm hương đều được xem là một vị thuốc quý với nhiều lợi ích nổi bật cho sức khỏe. Song, một số tác dụng chữa bệnh của dược liệu này vẫn cần được nghiên cứu thêm và chứng minh dựa trên cơ sở khoa học. Vì vậy, nếu muốn dùng trầm hương để hỗ trợ điều trị bệnh, bạn cần tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa trước khi áp dụng.
Bên cạnh đó, phụ nữ mang thai, đang cho con bú hoặc người có cơ địa nhạy cảm, dễ dị ứng cũng không nên tự ý sử dụng khi chưa có chỉ định từ bác sĩ. Đồng thời, khi chọn mua trầm hương, bạn nên lưu ý đến nguồn gốc và ưu tiên sản phẩm từ những nhà cung cấp uy tín, được kiểm định rõ ràng nhằm đảm bảo an toàn và chất lượng.
1. Trầm hương có công dụng chống viêm
Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng các hợp chất trong trầm hương như linalool, agarospirol hay jinkoh-eremol có tác dụng kháng viêm đáng kể. Đồng thời, một số hoạt chất khác cũng được ghi nhận có khả năng ức chế quá trình sản xuất gốc tự do và enzyme liên quan đến viêm. Những phát hiện này gợi mở tiềm năng sử dụng trầm hương trong hỗ trợ điều trị các bệnh lý liên quan, như rối loạn miễn dịch và các bệnh chuyển hóa.
2. Giảm viêm khớp
Nhờ đặc tính chống viêm, trầm hương cũng được ứng dụng như một liệu pháp bổ trợ trong điều trị viêm khớp. Một số bằng chứng cho thấy dược liệu này có thể tác động đến quá trình sản sinh leukotrienes – những chất trung gian gây viêm, từ đó góp phần cải thiện các triệu chứng viêm xương khớp và viêm khớp dạng thấp ở người. Ngoài ra, khi kết hợp cùng các chất bổ sung khác như curcuminoid trong nghệ hay methylsulfonylmethane (MSM), trầm hương còn có thể tăng hiệu quả giảm đau và hỗ trợ phục hồi chức năng vận động.
3. Công dụng nổi bật của trầm hương: Giảm lo âu, căng thẳng
Các hợp chất như jinkoh-eremol, agarospirol và agarofuran trong trầm hương được cho là có tác động tích cực đến hệ thần kinh, giúp giảm căng thẳng và mang lại cảm giác thư giãn. Đặc biệt, một số nghiên cứu trên động vật đã ghi nhận agarofuran với độc tính thấp, độ an toàn cao còn có khả năng chống trầm cảm, mở ra triển vọng ứng dụng trầm hương trong điều trị trầm cảm và rối loạn lo âu ở người.
Xem thêm
•10 loại trà thảo mộc tốt cho sức khỏe tinh thần nhất
•13 mùi hương tinh dầu giúp thư giãn tinh thần bạn nhất định phải thử
•4 thói quen đơn giản chăm sóc sức khỏe mỗi ngày
4. Kháng khuẩn, kháng nấm
Trong y học cổ truyền Trung Hoa và Đông Nam Á, trầm hương từ lâu đã được dùng để hỗ trợ điều trị các bệnh nhiễm trùng như tiêu chảy hay bệnh ngoài da. Các nghiên cứu hiện đại cũng cho thấy chiết xuất từ tinh dầu gỗ trầm hương có thể ức chế sự phát triển của một số vi khuẩn gây bệnh như Bacillus subtilis và Staphylococcus aureus, cùng các loại nấm như Candida albicans và Fusarium solani. Dù vậy, các nhà khoa học vẫn cần khảo sát thêm để xác định rõ phổ kháng khuẩn, kháng nấm của dược liệu quý này.
5. Trầm hương có tác dụng hỗ trợ tiêu hóa
Trầm hương được ghi nhận với khả năng kích thích nhu động ruột, cải thiện quá trình làm rỗng dạ dày và ngăn ngừa nguy cơ loét. Đặc biệt, chiết xuất ethanol từ gỗ trầm hương còn có hiệu quả trong việc thúc đẩy quá trình vận chuyển thức ăn trong ruột, góp phần làm giảm tình trạng táo bón. Ngoài gỗ trầm, lá cây trầm hương cũng mang lại tác dụng nhuận tràng nhẹ nhờ các hoạt chất như genkwanin 5-O-β-primeveroside và mangiferin.
Bên cạnh đó, đặc tính chống viêm và chống oxy hóa của trầm hương còn hỗ trợ giảm triệu chứng viêm loét đại tràng mức độ nhẹ. Khi kết hợp cùng các loại thảo mộc khác, trầm hương cũng giúp giảm đau bụng, đầy hơi, thậm chí cải thiện tình trạng lo âu, căng thẳng ở những người mắc hội chứng ruột kích thích (IBS).
6. Cải thiện triệu chứng hen suyễn
Y học cổ truyền từ lâu đã dùng trầm hương để hỗ trợ điều trị các bệnh lý đường hô hấp như hen suyễn, viêm phế quản. Theo nghiên cứu hiện đại, một số hợp chất trong dược liệu này thực tế có khả năng ức chế sản xuất tác nhân gây co thắt phế quản ở người mắc hen suyễn, từ đó góp phần làm giảm triệu chứng bệnh. Đồng thời, trầm hương còn tác động đến các Th2 cytokines – vốn liên quan trực tiếp đến tình trạng viêm và tiết chất nhầy quá mức ở đường hô hấp của người bệnh.
Một vài thử nghiệm cũng cho thấy, kết hợp trầm hương với thảo dược khác như bầu nâu mang lại hiệu quả cải thiện triệu chứng hen suyễn rõ rệt hơn so với việc chỉ dùng giả dược. Dù cần thêm nghiên cứu để khẳng định tác dụng lâu dài, những kết quả hiện tại đã gợi mở tiềm năng của trầm hương trong điều trị hen suyễn và các bệnh lý hô hấp mãn tính khác.
7. Công dụng đáng chú ý của trầm hương: Ngăn ngừa lão hóa da
Tinh dầu chiết xuất từ gỗ trầm hương thường được xem như một liệu pháp chăm sóc da tự nhiên, an toàn nhờ đặc tính kháng khuẩn, chống viêm và chống oxy hóa. Sử dụng tinh dầu này có thể góp phần làm chậm các dấu hiệu lão hóa như nếp nhăn, da chảy xệ hay mất độ đàn hồi. Ngoài ra, một số nghiên cứu về tinh dầu trầm hương còn phát hiện khả năng làm dịu da, giảm mụn trứng cá và bảo vệ da trước tác động của tia cực tím (UV). Tuy vậy, bằng chứng khoa học về công dụng trên vẫn còn hạn chế và cần thêm nhiều nghiên cứu lâm sàng để khẳng định hiệu quả thực tế.
Nhóm thực hiện
Bài: Khiết Minh
