Từ thời xa xưa, tôn giáo quan niệm rằng con người chỉ là một sinh linh nhỏ nhoi tồn tại trong thế giới của các thế lực siêu nhiên vô hình khác. Thế lực của bóng tối, quỷ dữ đang ẩn nấp, rình mò, chỉ chờ cơ hội đe dọa, xâm phạm cuộc sống bình yên của con người. Ðể che chở vào bảo bọc những đứa con của mình, đấng quyền năng tối cao đã phái các sứ giả xuống trần gian, hướng dẫn con người vượt qua những tăm tối, hiểm nguy, và tìm đến những gì tươi đẹp và hoàn mỹ nhất. Những sứ giả mang thông điệp của Thượng Ðế ấy chính là những thiên thần.

Có thể nói, thiên thần là một sản phẩm tuyệt mỹ trong trí tưởng tượng phong phú của loài người. Chưa ai có thể tận mắt nhìn thấy cũng như khẳng định được sự hiện hữu của thiên thần. Thiên thần không chỉ là một danh từ mà còn là một tính từ biểu hiện những tính chất tốt đẹp nhất, trong sáng và thuần khiết nhất của con người. Những bà mẹ ví đứa con yêu dấu mới chào đời của mình xinh như một thiên thần bé bỏng. Các chàng trai đang yêu tôn thờ nàng thơ của mình như một thiên thần xuất hiện xua tan đám mây mờ che phủ cuộc đời chàng. Và thiên thần cũng chính là những ông bố, bà mẹ, người luôn nuôi nấng, dang tay che chở, thậm chí hy sinh cả bản thân mình cho những đứa con.

Hình ảnh của thiên thần thay đổi theo quan niệm của mỗi người. Ðối với hội họa cũng vậy, mỗi nghệ sĩ thể hiện những cái nhìn khác nhau về thiên thần.

Trong các tác phẩm hội họa về thiên thần, không thể không kể đến bức họa trứ danh The Sistine Madonna (1512-1514) của Raphael (Raffaello Santi), họa sĩ bậc thầy người Ý thời Phục Hưng. Ðức Mẹ Ðồng Trinh đứng trên đám mây, ôm Chúa trong tay. Bên cạnh là Thánh Syxtus và Barbara, bên dưới là hai tiểu thiên sứ bé nhỏ. Thiên thần của Raphael là hai cậu bé dáng người tròn trịa, mắt to hồn nhiên, đôi má bầu bĩnh hồng hào, mái tóc hơi xoăn lòa xòa trong gió với đôi cánh bé xinh phía sau. Một cậu hơi nghiêng người, tay chống cắm, cậu kia thì gối đầu lên hai cánh tay. Cả hai chăm chú ngắm nhìn Ðức Mẹ và Ðức Chúa Hài Ðồng với vẻ quan tâm, nhưng đồng thời cũng lộ nét tò mò, ngây thơ rất trẻ con. Hình ảnh của hai tiểu thiên thần đáng yêu này được sao chép và bày bán rất nhiều, thậm chí còn được xem là một trong những hình ảnh đẹp nhất của thiên thần.

The Sistine Madonna (1512-1514) của Raphael (Raffaello Santi)

 Có thể gặp lại các tiểu thiên thần bé bỏng này qua bức tranh Naissance de Venus (Sự ra đời của Venus) của họa sĩ người Pháp Alexandre Cabanel, vẽ vào năm 1863. Bức tranh diễn tả hình ảnh nàng Venus khỏa thân nằm nghiêng trên mặt biển, một tay hơi duỗi, một tay vắt ngang trán. Thân hình nàng nõn nà, mơn mởn, đầu ngực hồng nhạt trinh nguyên, mái tóc từng lọn quăn như gợn sóng màu hung đỏ trải dài trên những con sóng bạc đầu. Trên trời, các tiểu thiên thần với đôi cánh trắng, xanh như màu của mây trời và biển đang hân hoan nhảy múa, thổi tù và bằng ốc biển. Ðó cũng chính là thông điệp của thiên thần: đón chào vị nữ thần của tình yêu và sắc đẹp đem đến tình yêu cho nhân loại.

Naissance de Venus (Sự ra đời của Venus) của Alexandre Cabanel

 Thiên thần cũng là những cô thiếu nữ xinh đẹp mặc bộ váy dài màu trắng tinh khiết với đôi cánh lớn sau lưng. Nàng có thể là một bờ vai cho Đức Chúa nương tựa như trong bức An angel comforting Jesus của Carl Heinrich Bloch, họa sĩ người Đan Mạch. Khuôn mặt nàng thể hiện sự thương yêu, thông cảm và đầy lòng trắc ẩn. Đầu nàng dựa nhẹ lên Jesus, một tay nàng đỡ phía sau đầu Jesus còn tay kia ôm lấy cánh tay của Jesus như thể nàng như cũng đang đau nỗi đau của Jesus và muốn chia sẻ cùng người.

An angel comforting Jesus của Carl Heinrich Bloch

Nàng có thể đàn ca những cung bậc của thiên đường, nhẹ nhàng và êm ái ru giấc ngủ say cho Đức Mẹ và Chúa Hài Đồng như trong bức  tranh Song of the Angels của họa sĩ người Pháp William-Adolphe Bouguereau. Bouguereau cũng là bậc thầy về tranh thiên thần, đặc biệt là thần tình yêu Cupidon, nổi tiếng nhất là bức L’Amour et Psyché, enfants (thần tình yêu và nàng Psyche khi còn nhỏ) được vẽ vào năm 1890. Mấy ai không ngẩn người xúc động trước hình ảnh tình yêu trong sáng và thơ ngây của hai thiên thần bé con này. Cupidon nhẹ nhàng choàng tay ôm lấy Psyche và đặt lên má nàng nụ hôn của mối tình đầu. Gương mặt của Cupidon dường như phảng phất hình ảnh cậu bé thiên thần trong bức tranh The Sistine Madonna của Raphael. Có lẽ bởi vì một số họa sĩ hình dung về thiên thần dựa trên cùng một quan điểm, và cũng phần vì Bouguereau rất yêu thích tranh của Raphael.

Song of the Angels của William-Adolphe Bouguereau

L’Amour et Psyché, enfants (thần tình yêu và nàng Psyche khi còn nhỏ)

Không chỉ đáng yêu như trẻ con hay dịu dàng như các thiếu nữ, hình tượng của thiên thần còn là những chàng trai dũng mãnh đầy quyền uy, đấu tranh bảo vệ thế giới. Như trong tranh The Archangel Michael defeating Satan của Guido Reni, tổng thiên thần Michael tay cầm gươm dài, tay kia cầm xích, thân mặc áo giáp kiểu của quân đội La Mã ngày trước, chân đạp lên người của quỷ dữ. Vẫn gương mặt đẹp và thánh thiện, vẫn mái tóc gợn sóng nhẹ bay trong gió, nhưng cơ bắp chàng cuồn cuộn đầy nam tính, đôi cánh vươn lên dũng mãnh. Động thái và dáng vẻ của chàng thể hiện sức mạnh, sự dũng cảm và uy nghi.

The Archangel Michael defeating Satan của Guido Reni

Thông thường, biểu tượng của thiên thần chính là đôi cánh hoặc vòng hào quang trên đầu. Người xưa tin rằng đôi cánh tượng trưng cho sức mạnh và sự siêu phàm vượt giới hạn khả năng của con người. Ðôi cánh thiên thần ấy che chở và bảo vệ, đồng thời chắp cánh ước mơ của con người vượt qua các giới hạn không gian và thời gian. Tuy nhiên, không phải thiên thần lúc nào cũng có cánh. Bức tranh Baptism of Christ của họa sĩ Andrea del Verrocchio diễn tả cảnh thánh John đang làm lễ rửa tội cho Chúa. Hai thiên thần quỳ bên cạnh bờ sông đang cầm trang phục cho Người. Thiên thần bên tay phải hai tay chắp trước ngực do Verrocchio vẽ. Thiên thần bên trái, mặt nhìn nghiêng, tay nâng áo, do học trò nhỏ của ông, Leonardo de Vince vẽ.

Chuyện kể rằng, sau khi Leonardo hoàn tất thiên thần của mình, Verrocchio quá ngạc nhiên và khâm phục tài nghệ của môn đồ nhỏ tuổi đến nỗi ông không hề đụng một nét cọ nào vào để chỉnh sửa thiên thần ấy. Thậm chí có người còn nói rằng sau khi chiêm ngưỡng thiên thần của Leonardo, Verrocchio quyết định không vẽ nữa mà chuyển sang cống hiến cuộc đời mình cho nghệ thuật điêu khắc. Thiên thần của Verrocchio nhìn giống như những con người bình thường khác trong cuộc sống. Trong khi tác phong của thiên thần của Leonardo lại uyển chuyển, thanh lịch, như một sự phối hợp hài hòa giữa cái thực và cái ảo, giữa linh hồn và thể xác. Thiên thần tóc xoăn, mặc áo thụng, quỳ xuống, lưng hướng ra goài, vai hơi nghiêng về bên trái, đầu ngẩng lên và nhìn về Chúa với dáng vẻ rất duyên dáng. Chính phong thái duyên dáng này đã khiến nhân vật của Lenardo hoàn toàn khác biệt với người phàm và bước vào hàng ngũ của thiên thần.

Baptism of Christ của họa sĩ Andrea del Verrocchio

Thiên thần vừa xa lạ, vừa gần gũi. Thiên thần có thể mang dáng dấp của những người xung quanh ta. Chẳng hạn như họa sĩ Abbot Thayer vẽ các bức tranh về thiên thần dựa trên hình ảnh hai đứa con gái thân yêu của mình, Mary và Glady. Có lẽ đối với Abbot, hai cô con gái của ông chính là những thiên thần thật sự hiện hữu trên cõi đời này, trong cuộc sống của ông. Do đó, các bức tranh của ông còn được gọi là winged figures.

Thiên thần có thể là bất kỳ người nào trong thế giới của chúng ta. Là những người thân yêu luôn bên cạnh chúng ta. Là những người xa lạ tốt bụng sẵn sàng giúp đỡ chúng ta lúc nguy nan. Mỗi thiên thần chuyển tải đến chúng ta một thông điệp riêng về tình yêu, hạnh phúc để cảm nhận rằng cuộc đời này còn tươi đẹp biết bao nhiêu.