Từ hơn 6.000 năm trước, những món trang sức có hình dáng thú vật làm bằng ngà, xương, vỏ sò đã được tìm thấy ở dọc vùng sông Nile – Ai Cập và sông Tigris, Euphrates ở vùng đầm lầy Lưỡng Hà. Từ đó, lịch sử trang sức đã bắt đầu phát triển với hệ thống những hình ảnh biểu tượng và nghệ thuật chế tác, song hành cùng mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên, đặc biệt là với muông thú và cảnh vật xung quanh. Hoa cỏ, cây cối, hổ, báo, bươm bướm… mang đến những câu chuyện, những gợi ý về hình dáng, màu sắc cùng những ý nghĩa ẩn dụ sâu sắc.  BST Nature Sauvage của Cartier với ba chương khác nhau, chính là câu chuyện về sự tiếp nối di sản, truyền thống của thế hệ sáng tạo và chế tác đương đại. Niềm đam mê với vẻ đẹp kỳ bí của thiên nhiên, và mối lương duyên của những tên tuổi kinh điển từ Maison như Louis Cartier, Jeanne Toussaint được tái hiện thông qua những tuyệt phẩm trang sức đẹp siêu thực mà vẫn thơ mộng.

Từ góc nhìn tinh tế của người thiết kế, sự am hiểu về kỹ thuật chế tác thủ công của người nghệ nhân, từng tác phẩm là sự vinh danh những mật mã di sản bất biến của Cartier.

Trong chương cuối cùng của Nature Sauvage, nhiều sự chú ý đổ dồn vào chiếc vòng cổ Panthères Versatiles, một thực hành mang tính bứt phá để tái hiện khả năng thiên biến của chú báo Panthère, có thể đeo được ba cách khác nhau. Tâm điểm của chiếc vòng cổ là viên đá emerald 10,10 carat từ Zambia cùng với kim cương, đá onyx đen, ngọc lục bảo.

Bên cạnh đó còn là chiếc vòng cổ Panthère Canopée được làm bằng vàng trắng, với chú báo dịu dàng nằm trên viên sapphire 26,53 carat từ Ceylon, bao quanh là những chiếc lá được phủ đầy kim cương. Khách tham quan còn được chiêm ngưỡng tuyệt phẩm Tutti Karonda được chế tác theo phong cách Tutti Frutti danh tiếng, mang đậm âm hưởng của phương Đông với rất nhiều những viên đá sapphire từ Ceylon, đá ngọc lục bảo từ Columbia kết hợp cùng nhiều kim cương, ruby.

ELLE Việt Nam đã trò chuyện cùng Alexa Abitbol – Giám đốc Bộ phận Chế tác Trang sức cao cấp của Cartier – để hiểu hơn về công đoạn chế tác đầy thử thách và phức tạp đằng sau những tuyệt tác trang sức trong BST Nature Sauvage.

Tái hiện lại chuyển động, linh hồn của thiên nhiên và muông thú luôn là tâm điểm sáng tạo trong các chế tác của Cartier. Bà có thể chia sẻ thêm về quy trình và câu chuyện để đạt được đẳng cấp chế tác như thế không?

BST trang sức High Jewelry Nature Sauvage là sự tiếp nối di sản của Cartier, được kế thừa tinh hoa từ những tác phẩm tuyệt đẹp như chiếc vòng cổ hai con cá sấu mà nữ diễn viên Maria Felix từng đeo vào những năm 1975. Nature Sauvage cũng tái hiện lại nguồn cảm hứng, niềm đam mê sáng tạo với thiên nhiên diệu kỳ thông qua những cách thực hành mới.

Với BST này, điêu khắc là kỹ thuật quan trọng bậc nhất vì có rất nhiều tác phẩm mang tính tượng hình cao. Kỹ thuật chế tác thủ công được phô diễn để tái hiện lại hình dáng, chuyển động hình thể, biểu lộ cảm xúc và đồng thời vẫn giữ được dấu ấn di sản của Maison. Tôi muốn nhấn mạnh sự phối hợp nhịp nhàng giữa các NTK và những người thợ thủ công để biến những hình vẽ và ý tưởng ban đầu thành hiện thực ở góc độ 3D.

Quá trình này mất hàng tuần, có khi hàng tháng, với sự tham gia của nhiều bộ phận chế tác khác nhau tại các workshop của chúng tôi ở Paris. Mỗi tác phẩm có thể cần đến 1.500 hay 2.000 giờ để hoàn thành.

Tại workshop chế tác trang sức cao cấp của Cartier, các nghệ nhân làm thế nào để tái hiện những khái niệm vô hình như cảm xúc, chuyển động bằng những vật liệu hữu hình như kim loại và đá quý?

Công việc của người nghệ nhân nữ trang là sự kết hợp điêu luyện giữa kiến thức, kỹ thuật chuyên môn với sự nhạy cảm vô cùng tinh tế với vẻ đẹp. Họ phải nắm bắt được bản chất tinh túy nhất từ bản thiết kế, rồi từ đó diễn giải lại cảm xúc một cách hài hòa mà vẫn giữ những mật mã về kỹ thuật chế tác trang sức cao cấp.

Chiếc vòng cổ Panthère Canopée trong chương ba của BST Nature Sauvage, được ra mắt tại Singapore vừa qua, là một ví dụ hoàn hảo. Từ việc tìm kiếm những viên đá sapphire độc đáo đến thiết kế, cách điêu khắc tạo hình đến khóa cài… đó là kết quả từ nỗ lực và tay nghề đỉnh cao của cả đội ngũ trong vòng 1.424 giờ.

Trong quá trình thực hiện BST phức tạp như Nature Sauvage, đội ngũ của bà đã thử nghiệm và vượt qua những thử thách chưa từng có như thế nào?

Quá trình sáng tạo và chế tác luôn là hành trình vượt qua thử thách vì chúng tôi phải chuyển thể từ hình vẽ 2D trên giấy thành cấu trúc 3D mà vẫn giữ được ý tưởng thẩm mỹ ban đầu của người thiết kế. Với những thiết kế phức tạp và độc đáo, thử thách càng lớn hơn vì chúng tôi không chỉ phân tích về mặt thẩm mỹ mà còn về kỹ thuật.

Chiếc vòng cổ Panthères Versatiles là một minh chứng cho sự phá cách trong thiết kế và nghệ thuật chế tác. Chúng tôi đã dành nhiều thời gian để nghiên cứu và phát triển 2 cách đeo dây chuyền và 1 cách đeo vòng tay với cơ chế khóa cài khéo léo mà vẫn làm nổi bật những đặc điểm của chú báo Panthère của Cartier. Các nghệ nhân đã mất hơn 3.800 giờ, bao gồm 2.600 giờ để chế tác trang sức và 800 giờ để set đá quý, bao gồm 3.300 viên kim cương.

Với vai trò Giám đốc Bộ phận Chế tác Trang sức cao cấp, quan điểm của bà về việc gìn giữ và chuyển tiếp truyền thống chế tác trong ngôi nhà di sản như Cartier như thế nào?

Trao truyền di sản, kiến thức, kinh nghiệm chính là nhiệm vụ tối quan trọng để nuôi dưỡng thế hệ tiếp nối – những tài năng trẻ – đặc biệt đối với những kỹ thuật chế tác thủ công không được dạy tại các trường chính quy.

Trong những năm qua, chúng tôi đã hợp tác chặt chẽ với các trường tại Pháp để mở những lớp dạy về chế tác nữ trang, bao gồm những kỹ thuật như set đá, làm bóng hay phát triển ý tưởng. Hằng năm, có 165 nghệ nhân tham dự các khóa huấn luyện tại Cartier Jewelry Institute cùng với 57 nhân viên tập sự và 39 thực tập sinh.

Chúng tôi tin tưởng vào tương lai của ngành chế tác nữ trang vì chúng tôi thấy được sự mong mỏi từ khách hàng cùng với niềm đam mê của những người nghệ nhân. Kỹ thuật thủ công truyền thống cần được gìn giữ để tiếp tục phát triển cùng với các tiêu chuẩn về chế tác, nguyên bản và cảm xúc.

Công nghệ đóng vai trò gì trong sứ mệnh gìn giữ nghề chế tác thủ công trong lĩnh vực trang sức ngày hôm nay?

Với cam kết lưu truyền nghệ thuật chế tác thủ công, cải tiến công nghệ đóng vai trò hỗ trợ và phục vụ cho người nghệ nhân trong quá trình chế tác những món trang sức phức tạp đòi hỏi độ chính xác cực cao, ví dụ như khung vỏ của đồng hồ trang sức cao cấp để đặt bộ máy chuyển động.

Công nghệ cũng giúp tiết kiệm thời gian đối với những bước lặp lại để người nghệ nhân có thể dành thời gian cho những kỹ thuật cực khó như chạm khắc trên ngọc. Sự ra đời của máy khắc laser từ 25 năm trước đã giúp đơn giản hóa những kỹ thuật hàn đối lưu truyền thống mà vẫn dựa trên những kỹ thuật cũ.

Cuộc đối thoại giữa thiết kế, chế tác và công nghệ thường diễn ra như thế nào ở thực tế? Bà có thể kể lại một câu chuyện đáng nhớ về cuộc trao đổi sáng tạo đó được không?

Có nhiều cách khác nhau để thực hiện một tác phẩm trang sức, nhưng luôn có một bước không thể bỏ qua là thống nhất về định hướng mỹ thuật. Người chế tác và NTK cần liên tục trao đổi trên các khuôn mẫu bằng sáp để chuyển tải ý tưởng thành cấu trúc thực tế.

Quy trình này cũng được hỗ trợ bởi các ứng dụng máy tính, khi NTK và người nghệ nhân cùng đồng ý trên một mẫu vẽ 3D và sau đó sẽ được chuyển thể sang prototype thể hiện đúng tinh thần mong muốn trước khi quyết định mẫu cuối cùng. Họ không chỉ trao đổi về ý tưởng, hình ảnh, cảm xúc mà còn là kỹ thuật với những đóng góp chuyên môn của người chế tác về độ dày, chức năng, cấu trúc bề mặt…

Những cuộc trao đổi như thế làm nên bản mẫu hướng dẫn cho những người thợ chế tác thực hiện với các kỹ thuật truyền thống.

Xin cảm ơn bà vì cuộc trò chuyện thú vị này.

Xem thêm:

Cartier Women’s Pavilion: Tôn vinh giấc mơ và kiến tạo tương lai

Trang sức Cartier theo dòng chảy điện ảnh: từ thời hoàng kim Hollywood đến “The White Lotus”

Nhà trang sức Cartier ra mắt chương cuối cùng của Nature Sauvage tại Singapore