Sinh năm 1980, nữ đạo diễn Mưa Đỏ Đặng Thái Huyền được xem là một trong những gương mặt nữ đạo diễn hiếm hoi tạo dấu ấn mạnh mẽ trong điện ảnh Việt Nam đương đại. Ngoài là nghệ sĩ, bà còn mang trên vai quân hàm Thượng tá của Quân đội nhân dân Việt Nam và hiện giữ cương vị Phó Giám đốc phụ trách nghệ thuật tại Hãng Điện ảnh Quân đội nhân dân. Hơn hai mươi năm làm nghề, Đặng Thái Huyền vẫn bền bỉ theo đuổi giấc mơ tái hiện chiến tranh và những dư âm hậu chiến trên màn ảnh. Năm 2024, bà được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú – sự ghi nhận xứng đáng cho một hành trình lao động sáng tạo dài hơi và bền bỉ.
Kể chuyện trong màu áo lính
Con đường điện ảnh của Đặng Thái Huyền bắt đầu không ồn ào. Năm 2004, khi tham gia bộ phim Tiếng cồng định mệnh của đạo diễn Nguyễn Khắc Lợi với vai trò thư ký đạo diễn, ít ai nghĩ rằng cô gái trẻ ngày ấy sẽ trở thành một trong những tên tuổi nổi bật của điện ảnh Việt Nam. Ngay sau dự án, bà khoác quân phục, chính thức gia nhập Hãng phim Quân đội với quân hàm Trung úy. Chỉ nửa năm sau, bà được giao đạo diễn bộ phim đầu tay Đêm vùng biên. Một cơ hội tưởng như quá sớm, nhưng chính bước ngoặt này đã đặt viên gạch đầu tiên cho sự nghiệp điện ảnh nhiều dấu ấn về sau.
Năm 2009 đánh dấu cột mốc quan trọng khi Đặng Thái Huyền thực hiện Mười ba bến nước, tác phẩm chuyển thể từ truyện ngắn của Sương Nguyệt Minh. Thành công đến nhanh, nhưng không hề ngẫu nhiên. Mười ba bến nước trở thành hiện tượng tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 16, giành giải Bông Sen Vàng và mang về cho bà danh hiệu Đạo diễn xuất sắc. Từ đây, người ta không còn nhìn Đặng Thái Huyền như một “người lính cầm máy”, mà như một đạo diễn thực thụ, đủ bản lĩnh và cá tính để ghi dấu ấn trong dòng chảy điện ảnh Việt. Thành công ấy không chỉ đưa tên tuổi của bà vào hàng ngũ những đạo diễn tài năng, mà còn cho thấy khả năng khai thác chất liệu văn học để tạo nên ngôn ngữ điện ảnh của riêng bà.
Sau gần một thập kỷ làm nghề, năm 2015, Đặng Thái Huyền khẳng định dấu ấn với Người trở về – bộ phim chuyển thể từ truyện ngắn Người về bến sông Châu, cũng là tác phẩm phim nhựa 35mm cuối cùng của điện ảnh Việt Nam. Phim là một tác phẩm về hậu chiến, đã để lại một cảm thức hoài niệm xen lẫn tiếc nuối cho chất liệu phim analog. Hai năm sau, Đặng Thái Huyền khiến giới làm phim bất ngờ khi thử sức với Lời nguyền gia tộc (2017). Tác phẩm này đưa bà trở thành nữ đạo diễn đầu tiên của Việt Nam chạm đến thể loại kinh dị – một vùng đất còn nhiều định kiến và rủi ro. Sự táo bạo ấy cũng mở ra một hướng đi mới cho sự nghiệp vốn tưởng như chỉ gắn liền với đề tài lịch sử.
Trong giai đoạn 2020 – 2023, Đặng Thái Huyền tiếp tục dấn thân vào những dự án phim tài liệu và truyền hình như Đỏ, Chiến thắng Tây Bắc, Con đường đã chọn. Mỗi tác phẩm không chỉ củng cố vị thế của bà như một nữ đạo diễn kiên định với dòng phim lịch sử – chiến tranh, mà còn thể hiện cách bà kết hợp nghiên cứu lịch sử với nhịp điệu điện ảnh hiện đại, khiến câu chuyện vừa chân thực vừa truyền cảm hứng.
Đến năm 2025, Đặng Thái Huyền tái xuất với Mưa Đỏ, dự án điện ảnh quy mô nhất của Hãng phim Quân đội trong suốt một thập kỷ.
BÀI LIÊN QUAN
Từ giảng đường luật đến điện ảnh
Nhìn vào những bộ phim ghi dấu ấn và hàng loạt giải thưởng mà Đặng Thái Huyền sở hữu hôm nay, khó ai hình dung điểm xuất phát của bà lại hoàn toàn không thuộc quỹ đạo điện ảnh. Cô gái Hà Nội sinh năm 1980 từng nuôi mơ ước bước chân vào ngành luật, nhưng đời sống, như một kịch bản bất ngờ, đã viết cho bà một lối rẽ khác.
Sau khi trượt giấc mơ luật, Huyền nhập học khoa Du lịch, Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn. Những tưởng cuộc đời sẽ trôi êm theo lối đó, cho đến một ngày, một tờ thông báo tuyển sinh của Trường Đại học Sân khấu – Điện ảnh Hà Nội vô tình lọt vào mắt xanh của bà. Ban đầu, suy nghĩ rất giản đơn: “Ngành này dễ xin việc hơn chăng?” Nhưng có lẽ, định mệnh đã gài vào đó một “sợi chỉ vô hình”, kéo Đặng Thái Huyền rẽ sang con đường mà sau này trở thành sự nghiệp cả đời.
Bà đăng ký ngành đạo diễn, một lựa chọn mà chính bà thừa nhận là “chọn đại”. Thế nhưng, chính cái “ngẫu nhiên” ấy đã mở ra một cánh cửa lớn và đam mê tiềm ẩn được đánh thức. Năm 2003, cô sinh viên “rẽ ngang” ngày nào bước lên bục nhận danh hiệu thủ khoa, tiếp tục theo học và hoàn thành tấm bằng Thạc sĩ Nghệ thuật Điện ảnh và Truyền hình, khẳng định con đường mà thoạt đầu tưởng chỉ là sự tình cờ nay đã thành định mệnh.
Điện ảnh quân đội từ lâu vẫn được xem là “pháo đài” của những câu chuyện cách mạng, chiến tranh và ký ức dân tộc. Nhưng Đặng Thái Huyền không chấp nhận giới hạn ấy như một khuôn mẫu. Bà không bị đóng khung trong một thể loại. Từ phim chiến tranh, hậu chiến đến tâm lý, kinh dị, truyền hình… bà chứng minh sự dẻo dai và đa dạng trong sáng tạo. Song, điểm chung trong mọi tác phẩm là tinh thần tôn trọng sự thật, tìm kiếm chiều sâu nhân văn, và khát vọng kể những câu chuyện lớn bằng cảm xúc chân thành.
Cứ thế, từ một lựa chọn ngẫu nhiên với nghề đạo diễn, Đặng Thái Huyền đã đi một hành trình dài để trở thành một trong những nữ đạo diễn hiếm hoi đứng ở vị trí hàng đầu. Giữa hai màu sắc tưởng chừng đối lập – màu áo lính và ánh sáng nghệ thuật, bà chứng minh rằng đam mê và bản lĩnh có thể song hành, tạo nên những giá trị riêng biệt.
BÀI LIÊN QUAN
“Mưa Đỏ”: Mốc son của một hành trình
Mưa Đỏ là tác phẩm chuyển thể từ tiểu thuyết cùng tên của Chu Lai, tái hiện 81 ngày đêm khốc liệt tại Thành cổ Quảng Trị. Không chỉ là một bộ phim, Mưa Đỏ là tuyên ngôn về phong cách làm phim của Đặng Thái Huyền: chân thực, khắc nghiệt, và giàu sự thấu cảm. Hành trình đưa Mưa Đỏ lên màn ảnh rộng không hề dễ dàng. Bà từng chia sẻ: “Mỗi ngày trên phim trường giống như một trận chiến. Tôi phải sống cùng nhân vật, cùng không khí ấy để cảm xúc hiện lên thật nhất”.
Trên thực tế, bà lần đầu tiếp xúc bản thảo của nhà văn Chu Lai là giai đoạn 2012 – 2013 và đã bị cuốn vào dòng sử thi bi tráng. Cuốn tiểu thuyết khắc họa trận chiến 81 ngày đêm tại Thành cổ Quảng Trị với sức nặng của máu, lửa và hy sinh khiến bà đọc một mạch và rơi nước mắt. Từ khoảnh khắc đó, bà biết mình không thể bỏ qua ám ảnh này. Tuy thế, biến con chữ thành hình ảnh là hành trình đầy chông gai. Bộ phim vừa là thử thách về quy mô sản xuất, vừa đòi hỏi sự đồng cảm, sức chịu đựng và khả năng dẫn dắt ê-kíp trong những môi trường khốc liệt.
Khó khăn đầu tiên là kinh phí. Tái hiện cả một chiến trường với bom đạn, sông Thạch Hãn và những đoàn quân tiến ra mặt trận đòi hỏi nguồn lực khổng lồ, đây là những thứ mà điện ảnh Việt Nam vốn chưa từng trang bị đầy đủ. Nỗi lo thứ hai là khán giả: phim chiến tranh từ lâu bị xem là khô khan, đặc biệt là với giới trẻ. Bà phải tiết chế nhiều chi tiết máu lửa trong tiểu thuyết, vừa giữ chân người xem, vừa không làm mất đi sức nặng lịch sử. Bên cạnh đó, thị trường và giới chuyên môn đôi khi hoài nghi về quyết định dấn thân vào thể loại tưởng như đã lỗi thời.
Thế nhưng, bằng tinh thần kỷ luật của người lính và sự quyết liệt của một đạo diễn, ê-kíp đã làm việc liên tục 81 ngày trên phim trường rộng 50 hecta.m và đã đưa bộ phim đến đích, biến lịch sử trở thành trải nghiệm điện ảnh sống động cho khán giả. Theo lời đạo diễn, “Tôi không chọn đề tài chiến tranh. Chính chiến tranh chọn tôi. Khi khoác lên mình màu áo lính, tôi hiểu đây là một trách nhiệm thiêng liêng.” Với Mưa Đỏ, bà muốn dâng lên một “nén nhang tri ân” những người ngã xuống tại Thành cổ Quảng Trị. Phim là cách bà đối thoại với lịch sử để thế hệ hôm nay hiểu rằng hòa bình phải trả bằng máu. Chính sự nhân văn ấy đã khiến khán giả xúc động bật khóc trước từng nhân vật, từng số phận.
Mưa Đỏ do đó, không đơn thuần là một bộ phim chiến tranh. Nó là lời nhắc về giá trị của ký ức, là minh chứng rằng khi câu chuyện được kể bằng trái tim và nghệ thuật, lịch sử vẫn có thể sống động giữa đời sống hiện đại hôm nay.
Tựu trung, hành trình của Đặng Thái Huyền minh chứng rằng một nữ đạo diễn có thể chinh phục đỉnh cao điện ảnh chiến tranh bằng bản lĩnh, ý chí và lòng trung thành với nghệ thuật.
Xem thêm
•[Review phim] “Mang Mẹ Đi Bỏ”: Tình yêu không đòi hỏi hồi đáp, chỉ cần đủ bao dung
•[Review phim] “Sinh Vạn Vật”: Bản trường ca về con người, thời cuộc và môi trường sống
•[Review phim] “Cẩm Nguyệt Như Ca”: Phần nhìn mãn nhãn bù đắp cho kịch bản cải biên quá mức
Nhóm thực hiện
Bài: Hoàng Thúy Vân
