[Review phim] “Aema”: Tác phẩm bóc trần ngành công nghiệp điện ảnh vật hóa phụ nữ

Được quảng cáo là một bộ phim hài hước gợi tình (erotic comedy) về quá trình làm nên bộ phim có thật trong lịch sử – Phu nhân Aema (1982), Aema bản phim dài tập năm 2025 của Netflix lại khiến khán giả bất ngờ trước chiều sâu thông điệp. Không phải một tác phẩm gợi cảm, gây sốc, đây là một bản tuyên ngôn dành cho những người phụ nữ phải gồng mình trong thời kỳ man rợ của ngành điện ảnh Hàn, đồng thời là cú phản kháng dữ dội nhắm vào một thế giới vẫn đầy rẫy bất công.

Đạo diễn Lee Hae Young, trong tác phẩm series đầu tay, thổi luồng sinh khí mới vào chủ đề nặng nề bằng giọng kể vừa tươi sáng, vừa sắc bén. Cảnh khỏa thân, lời thoại tục tĩu xuất hiện không ít, nhưng tất cả đều được xử lý với sự châm biếm duyên dáng. Thiết kế bối cảnh, phục trang, đạo cụ và âm nhạc tái hiện chuẩn xác thập niên 1980, khiến khán giả như được kéo ngược thời gian trong 6 tập phim cô đọng, với mỗi phút giây đều xứng đáng trọn vẹn sự chú ý.

MỘT BỘ PHIM không làm ra để biến phụ nữ thành nạn nhân, MÀ ĐỂ KHÁN GIẢ TỰ SOI CHIẾU LẠI MÌNH

Để hiểu tường tận về thông điệp và ý nghĩa của Aema (2025), hãy lật lại lịch sử phim ảnh Hàn Quốc trong thập niên 70-80. Câu chuyện tưởng tượng của Aema (2025) đưa giai đoạn đó đi đến một bước ngoặt khác, gần tương đồng với cách mà Once Upon A Time In Hollywood (2019) kể về vụ thảm án năm 1960 của minh tinh Sharon Tate. Đây không phải những bộ phim nói về sự thật lịch sử, mà là những bộ phim cho người xem một lối thoát tạm thời khỏi thực tại tăm tối. Once Upon A Time In Hollywood đưa người xem vào một khoảng không yên bình hơn, nơi Sharon Tate được sống và gia đình Manson man rợ phải trả giá đắt, còn Aema vẽ ra một thực tại nơi những nữ diễn viên được lên tiếng, vạch trần hệ thống bóc lột thân thể của họ, khi ham muốn tình dục của nhân vật trên màn ảnh thời điểm đó được chuyển hóa thành khát khao giành lấy quyền tự chủ của chính các nữ diễn viên.

Thập niên 1970 tại Hàn, thể loại phim “hostess” – phim về đời sống tiếp viên quán bar hay làm nghề mại dâm cực thịnh hành. Thời hoàng kim của Yeong Ja (1972) – bộ phim mà bạn thấy có gắn poster trong không gian sống của nhân vật Shin Ju Ae (Bang Hyo Rin) hay Mi Na (Lee So Yi) trong Aema (2025) là một bộ phim có thật thuộc thể loại này. Đến thập niên 1980, kiểm duyệt của chính phủ với ngành công nghiệp phim ảnh được nới lỏng, càng khiến những nhà làm phim thêm táo bạo. Thay thế cho phim hostess là phim erotic (gợi tình), khai thác trực diện dục vọng tình dục của phụ nữ mà không có giá trị hiện thực, nhân văn nào khác trong những điều đúc kết được. Phu nhân Aema (Madame Aema) ra mắt vào năm 1982 chính là khởi đầu cho dòng phim này.

Aema (2025) ngược dòng thời gian về một thực tế tưởng tượng, dìu dắt khán giả qua quá trình thực hiện Phu nhân Aema (1982) và lắng nghe nhiều hơn tâm tư của các nữ diễn viên trong một ngành công nghiệp vật hóa phụ nữ, nhưng sống nhờ phụ nữ.

Trong phim, nhà sản xuất Ku Jung Ho (Jin Seon Gyu) chỉ mong sao làm ra một bộ phim thật kích thích, đạo diễn Kwak In Woo (Jo Hyun Chul) muốn làm phim về chủ đề dục vọng dưới “góc nhìn của nữ giới”. Họ đều đang cố ý hay vô tình nhào nặn khao khát của phụ nữ theo cách hiểu của đàn ông, đưa phụ nữ vào những tình huống dung tục nhằm thỏa mãn nam giới. Rất nhiều lần đối thoại, các diễn viên nữ trong phim như Jeong Hee Ran (Lee Hanee), Shin Ju Ae (Bang Hyo Rin) đặt ngược lại câu hỏi cho đạo diễn, nhà sản xuất về những chi tiết tình dục lố bịch trong kịch bản mà chính họ cũng không thể hiểu được. Phim kể những khoảnh khắc đó bằng những miếng hài châm biếm, nhưng là một cách nhắc nhở rất trực diện về việc xã hội nên thôi nhìn nhận ham muốn, thân thể phụ nữ bằng lăng kính chủ quan.

———

Phim kể những khoảnh khắc đó bằng những miếng hài châm biếm, nhưng là một cách nhắc nhở rất trực diện về việc xã hội nên thôi nhìn nhận ham muốn, thân thể phụ nữ bằng lăng kính chủ quan.

Tiếng nói của các nữ diễn viên, đáng tiếc là không được lắng nghe. Đạo diễn Kwak In Woo, dù được truyền cảm hứng bởi các diễn viên nữ để viết ra một phiên bản Phu nhân Aema dưới nhãn quan nữ giới, vẫn không thế đánh bật tiếng nói của nhà sản xuất Ku Jung Ho – kẻ rót tiền đầu tư – để phiên bản đó được công chiếu tại rạp. Thành phẩm sau cùng vẫn là một bộ phim dung tục, lố bịch. Trong một phân cảnh xuất sắc bên trong rạp công chiếu phim, không cần đến lời thoại, chỉ chiếu rọi vào khuôn mặt buồn bã của nữ diễn viên Shin Ju Ae, đạo diễn Kwak In Woo và sự vui sướng của các khán giả nam giới, ta tự vấn về một góc khuất chưa thấy của ngành phim ảnh giai đoạn đó: Tồn tại biết bao nhiêu bộ phim thành công rực rỡ về mặt thương mại như Phu nhân Aema vì làm theo khoái cảm của một bộ phận người xem, của nhà sản xuất, nhưng đến cả người thực hiện cũng không hề tự hào?

Sự thiếu tôn trọng đó dành cho các nữ diễn viên – linh hồn của bộ phim và là những yếu tố làm nên thành công thương mại đã đủ đau đớn. Họ nhiều lần đóng góp lớn để phim được ra mắt, nhưng cũng bị những người đàn ông xung quanh phủ nhận vai trò, chẳng hạn như khi phim gặp sự cố kiểm duyệt, chính Jeong Hee Ran là người mang giấy phép đến cho Ku Jung Ho, nhưng trong mắt hắn ta, hắn đã luôn là người nâng đỡ Jeong Hee Ran, là người mà cô phải biết ơn tuyệt đối, mang ơn cả đời.

Aema (2025) lột trần thời đại man rợ đó trong ngành công nghiệp điện ảnh Hàn bằng sự châm biếm, nhưng đây không phải là tác phẩm để bạn cười sảng khoái, luôn có một dư vị nặng nề sau mỗi phân cảnh, bởi ta biết rằng, đó là một thực tế nhiều diễn viên nữ phải chịu đựng trong thập niên 80, mà đến tận hơn 40 năm sau, hiếm hoi mới có bộ phim dám lật tẩy. Và có lẽ, phim vẫn có sự kết nối rất bền chặt với ngành công nghiệp điện ảnh hiện tại, nơi những “quái vật” do thời đại sản sinh, những kẻ chỉ quan tâm kết quả mà bỏ mặc quá trình, bất bình đẳng giới vẫn đang tồn tại, buộc người xem đối diện sự thật nhức nhối của ngành công nghiệp, cả xưa lẫn nay và có lẽ là cho đến tương lai. Cái kết của phim, sau khi tất cả đã được vén màn, thì Ju Ae vẫn được xem là “biểu tượng gợi dục”, cho thấy rằng sự phản kháng bé nhỏ của họ vẫn không thể thay đổi toàn bộ cục diện. 

TÔN VINH SỰ ĐOÀN KẾT CỦA NỮ GIỚI TRONG XÃ HỘI PHỤ QUYỀN NGỘT NGẠT

Bộ phim tái hiện rõ không khí xã hội Hàn Quốc thập niên 1980: những cấm đoán, những luật lệ kiểm duyệt, và cách mà phụ nữ phải gánh chịu áp lực, nhưng đồng thời cũng khẳng định khát vọng, sức mạnh và sự đoàn kết của họ. Các nhân vật nữ vì thế, dù chỉ là nhân vật phụ với thời lượng vỏn vẹn 10 phút, vẫn được chắp bút thật chỉn chu, mỗi người là một lát cắt cho tâm tư phụ nữ với sự kết nối lẫn nhau.

Hai nhân vật nữ then chốt – minh tinh Jeong Hee Ran và nữ diễn viên tân binh Shin Ju Ae là hai người ở hai giai đoạn khác nhau của sự nghiệp, nhưng thực chất, đều đi một con đường giống nhau. Ban đầu, bộ phim bắt đầu với những cạnh tranh giữa họ, khi Jeong Hee Ran bị Shin Ju Ae cướp mất vai chính. Nhưng khi máy quay bắt đầu lăn, cả hai dần nhận ra bất công ngoài kia còn lớn hơn cuộc cạnh tranh nhỏ bé giữa họ – và sự liên minh của hai người trở thành nguồn sức mạnh đáng kinh ngạc. Bộ phim nhiều lần đặt họ vào cùng một tình huống, để họ nhìn thấy hình ảnh của mình trong đối phương. Đó là cách mà Ju Ae luôn thần tượng Hee Ran, là cách mà Hee Ran nhận ra sự chăm chỉ ở đầu sự nghiệp của mình trong những trang kịch bản đầy ghi chú của Ju Ae, và những phân cảnh nhảy giữa hiện tại – quá khứ tương đồng đến đáng sợ giữa hai nhân vật, khi Hee Ran cũng từng rơi nước mắt như Ju Ae khi thấy mình bị tình dục hóa trong một tác phẩm đã dốc hết tâm sức để thực hiện.

Nhân vật Mi Na – người tình của Ku Jung Ho – nuôi tham vọng trở thành diễn viên để thoát khỏi làng quê nghèo khó. Cô có xuất phát điểm giống Ju Ae nhưng lại rẽ sang con đường lầm lạc. Cái chết của Mi Na trở thành đòn bẩy cho cao trào của bộ phim, khi Hee Ran bùng nổ giận dữ và quyết tâm bóc trần sự tàn bạo của ngành công nghiệp điện ảnh. Song song đó, trợ lý sản xuất Lee Geun Ha (Lee Joo Young) – bạn thân của Ju Ae – cũng dần nhận ra mình đang tha hóa giống bạn, dù không trực tiếp làm diễn viên. Điều này cho thấy bất bình đẳng giới và sự chi phối lẫn nhau giữa những người phụ nữ trong ngành, vượt ra ngoài câu chuyện về diễn viên để chạm đến hàng ngàn tiếng nói thầm lặng khác.

Cấu trúc của Aema (2025) là quá trình hoàn chỉnh từ khi casting cho đến khi tác phẩm Phu nhân Aema (1982) hái trái ngọt tại lễ trao giải, với những phân cảnh phim lồng phim, màu phim nhựa làm hài lòng những “mọt” phim hoài cổ. Chuyện liên minh của các nữ diễn viên chống lại một nền điện ảnh tiêu thụ phụ nữ như món hàng được kể vừa rực rỡ, vừa hóm hỉnh ở giai đoạn đầu, để dần chuyển hưởng thành một bộ phim có tình tiết trả thù ở đoạn sau. Một trong những khoảnh khắc cao trào là khi Hee Ran trực diện đối đầu Gu Jung Ho và đứng trên sân khấu lễ trao giải, vạch trần sự thật trước tất cả khán giả, còn Ju Ae cưỡi ngựa lao vào giải cứu là một cách đảo lộn đầy thi vị và truyền sức mạnh cho Phu nhân Aema (1982) – vốn kết lại hình ảnh nhân vật chính khỏa thân cưỡi ngựa.

Diễn XUẤT là linh hồn của aema (2025)

Diễn xuất của dàn diễn viên là trụ cột nâng đỡ toàn bộ thông điệp. Biểu cảm, cử chỉ của Lee Ha Nee đi cùng với thiết lập nhân vật ngày một sâu sắc của Jeong Hee Ran. Từ một minh tinh cao ngạo, một “biểu tượng gợi cảm” với những cái liếc mắt tình tứ ở đoạn đầu câu chuyện, cô dần cởi bỏ những lớp vỏ để trở thành người phụ nữ đa chiều, trong đó nỗi đau, sự phẫn nộ kìm nén và cả sự dũng cảm thách thức hệ thống bóc lột.

Bang Hyo Rin, trong vai Ju Ae, mang theo vẻ đẹp động lòng bọc ngoài thái độ gai góc, giúp cô thể hiện một Aema gợi cảm trên màn ảnh, và một nữ diễn viên Ju Ae đời thực không ngại đối đầu với những kẻ quấy rối. Diễn xuất thuyết phục của cô khiến người xem khó tin rằng cô gái này chỉ mới chính thức ra mắt vào năm 2023 trong phim điện ảnh Hail to Hell.

Một điểm sáng khác thuộc về diễn viên thủ vai Ku Jung Ho đáng khinh – Jin Sun Kyu. Anh có màn lột xác ngoạn mục trong vai tên nhà sản xuất bất lương, thoát khỏi hình tượng nổi tiếng hiền lành ở đời thực. Sự khoa trương trong nét diễn làm nên một nhân vật kệch cỡm, nhưng cũng trong những khoảng lặng thoáng qua, nếu ta quan sát kỹ, như khi Jung Ho nghe về cái chết của Mi Na, anh lắng lại với ánh mắt xao động. Đáng tiếc rằng bộ phim không phát triển nhân vật nam nhiều như những nhân vật nữ để Jin Sun Kyu thể hiện trọn vẹn hơn tài năng của mình.

Dù có một vài yếu điểm, như cách thực hiện CGI sơ sài ở những phân cảnh hành động cao trào của bộ phim, khiến cảm xúc của khán giả phần nào không đạt đỉnh, Aema vẫn là một bộ phim có chất lượng nhất quán xuyên suốt 6 tập phim, từ nội dung, hình thức cho đến diễn xuất, đưa bạn du hành thời gian về thập niên 1980 của ngành điện ảnh, với những bài học bỏ túi cho đến tận tương lai. Phim được phát hành độc quyền  trên Netflix.