“Nghề viết tiểu thuyết”: Khi nhà văn kín tiếng tự cất lời
Nghề viết tiểu thuyết là tập tiểu luận được Murakami viết trong nhiều năm, bàn về hầu hết mọi khía cạnh của việc viết lách và sáng tạo. Gồm 11 chương, cuốn sách dẫn dắt độc giả từ những câu hỏi cốt lõi nhất như: làm thế nào để trở thành nhà văn, nên viết gì, xây dựng nhân vật ra sao cho cuốn hút, tìm kiếm đề tài từ đâu… đến những vấn đề rất riêng tư của Murakami: mối quan hệ của ông với nền giáo dục và giới phê bình Nhật Bản, với các giải thưởng văn chương, hay hành trình đưa tác phẩm ra thế giới.
Những chia sẻ đầy chân thành gợi nhớ đến khoảng thời gian Murakami kiên nhẫn trả lời vô số câu hỏi từ người hâm mộ trên website cá nhân. Xen giữa tinh thần tự sự còn có nét hài hước ý nhị, khiến “giờ học viết lách” của ông không khô cứng lý thuyết mà gần gũi, sinh động hơn.
Với một nhà văn kín tiếng như Murakami, Nghề viết tiểu thuyết, ở một khía cạnh nào đó, còn có thể xem như cuốn hồi ký văn chương của ông. Murakami hiếm khi nhận lời phỏng vấn, hầu như không xuất hiện nơi đông người hay tham dự những cuộc tụ họp của giới tinh hoa. Thay vào đó, ông dành trọn tâm sức cho sáng tác – công việc mà ông vừa muốn làm, vừa khao khát được làm. Cũng vì thế, đời sống riêng tư của ông vẫn luôn bao phủ nhiều lớp bí ẩn. Thế nhưng, trong cuốn sách đặc biệt này, lần đầu tiên Murakami cởi mở chia sẻ về những trải nghiệm từng đối mặt: từ việc bị giới phê bình Nhật Bản vùi dập, vai trò thầm lặng của người vợ, cho đến hành trình từ một chàng trai mở quán cà phê nhạc jazz trở thành tiểu thuyết gia bán chạy toàn cầu.
Lời giải cho sự độc đáo
Song, nổi bật nhất vẫn là câu hỏi: “Tính độc đáo của ông là gì?”. Ông thừa nhận bản thân không thể định nghĩa trọn vẹn khái niệm “độc đáo”, nhưng biết chắc rằng khi nghe The Beatles với “Please Please Me”, The Beach Boys bùng nổ trong “Surfin’ U.S.A” hay Stravinsky với “Lễ bái xuân”, ông “cảm nhận” được những nghệ sĩ ấy đã chạm đến bản sắc riêng của mình. Từ những trải nghiệm và suy ngẫm cá nhân, Murakami cho rằng để gọi một ai đó là “độc đáo”, họ cần hội tụ ba yếu tố: có phong cách riêng, tự mình phát triển phong cách đó bằng năng lực của bản thân và để phong cách ấy dần dần trở thành một chuẩn mực.
Khi “giải phẫu” Murakami, có thể thấy ông hội đủ cả ba yếu tố tạo nên sự độc đáo. Như chính ông chia sẻ, bản thân cảm thấy gần gũi với văn chương Mỹ hơn quê nhà, nên trong quá trình tìm kiếm giọng văn riêng, ông từng thử viết bằng tiếng Anh rồi mới chuyển ngữ sang tiếng Nhật. Cách làm này vô tình tạo nên những câu văn ngắn, gọn, từ ngữ giản dị – một dấu ấn rất Murakami. Về chủ đề, ông cũng không đi theo lối khai thác “nước Nhật đẹp đẽ” của Yasunari Kawabata hay sắc thái u ám của Oe Kenzaburo. Chính sự khác biệt này khiến ông từng bị xem là “đứa con ngoại lai” trên văn đàn và chịu nhiều chỉ trích. Thế nhưng, với bản tính kiên định, Murakami không lùi bước. Ông liên tục phát triển phong cách của mình, từ truyện ngắn, tiểu thuyết cho đến những trường thiên đồ sộ – một sự nghiệp sáng tác mà ít ai bì kịp.
Xem thêm
•ELLE Giới thiệu: 1Q84 – Haruki Murakami
•[Giới thiệu sách hay] Ngôi thứ nhất số ít
•Drive My Car: Ta thấy gì khi soi vào sâu thẳm lòng mình?
Trong Nghề viết tiểu thuyết, Murakami hé lộ nhiều “chìa khóa” cho hành trình trở thành nhà văn chuyên nghiệp, và nhấn mạnh rằng yếu tố quyết định luôn nằm ở sự bền bỉ trong sáng tạo. Cuối cùng, không ngoa khi nói ông đã để lại dấu ấn sâu rộng cả trong lẫn ngoài nước: một nhà văn mà mỗi tác phẩm mới đều được chờ đón, và tên tuổi thường vang lên trong mùa Nobel văn chương. Qua cuốn sách này, độc giả có thể nhìn nhận Murakami như một nhà sáng tạo thực sự độc đáo – người mà trong thế giới văn chương có thể sánh với Ernest Hemingway hay Natsume Soseki, trong hội họa gợi nhớ Van Gogh, Pablo Picasso, và trong âm nhạc, đồng điệu với Mahler hay Thelonious Monk – những “bậc thầy” mà chính ông kính trọng.