Tác phẩm là bước tiến của đạo diễn Trần Trọng Dần trong việc kết hợp yếu tố bản địa với thủ pháp điện ảnh hiện đại, từ cách dàn dựng, thiết kế mỹ thuật đến ngôn ngữ hình ảnh. Dù vẫn còn vài điểm chưa trọn vẹn, Út Lan cho thấy nỗ lực nghiêm túc của các nhà làm phim Việt trong việc làm mới dòng phim kinh dị nội địa.

Cảm hứng từ truyền thuyết về thần giữ của

Thị trường phim kinh dị Việt những năm gần đây không thiếu những bộ phim tìm về chất liệu truyền khẩu, tín ngưỡng dân gian và truyền thuyết bản địa như một nguồn cảm hứng. Từ Cám (2024), Ma Da (2024), Linh Miêu (2024) hay Quỷ cẩu (2023), các nhà làm phim Việt không ngại “khai quật” kho tàng truyện cổ, kết hợp cùng kỹ thuật dựng hiện đại nhằm làm mới cách kể chuyện xưa trong bối cảnh đương đại.

Út Lan: Oán Linh Giữ Của không nằm ngoài xu hướng đó. Phim khai thác một trong những tín ngưỡng quen thuộc nhưng chưa từng được khai thác bài bản trên màn ảnh – truyền thuyết về “ma giữ của”. Phim theo chân Lan, cô gái trẻ vừa mất cha, một mình trở lại làng quê An Bình tìm việc và trú ngụ tại nhà ông Danh, người đàn ông góa vợ, sống khép kín giữa làng quê hẻo lánh. Ngay từ những ngày đầu bước chân vào, Lan đã cảm nhận bầu không khí bất an vờn quanh căn nhà. Những cái chết kỳ lạ liên tiếp xảy ra, buộc Lan cùng Sơn – một nhà văn viết truyện kinh dị bắt đầu hành trình vạch trần bí mật bị chôn giấu.

Nhịp phim được xây dựng chậm rãi, dành thời gian phát triển không khí và tâm lí nhân vật. Cảm giác bất an trong phim len lỏi từ tiếng mèo kêu, tiếng gió thổi, tiếng nước chảy, những khoảng im lặng bất thường trong căn nhà cũ kỹ hay khung cảnh miền Tây tưởng yên bình mà nặng mùi tử khí. Không khí ấy được dẫn dắt bởi tâm thế của nhân vật Lan – một người quan sát lặng lẽ, tò mò và không ngừng chất vấn. Hiệu ứng jumpscare ở đây được tiết chế, sử dụng đúng lúc, giúp tạo sự giật mình hợp lý.

Phim biết cách đan xen những miếng hài duyên dáng, mang lại cho khán giả những giây phút thư giãn giữa không khí căng thẳng. Những khoảnh khắc hài hước, dù nhỏ, nhưng góp phần làm dịu đi sự nặng nề của chủ đề tâm linh, tạo nên một sự cân bằng thú vị cho bộ phim.

Về thông điệp, Út Lan: Oán Linh Giữ Của là một tác phẩm đậm tính ẩn dụ về sự cam chịu của phụ nữ qua các thế hệ. Hình ảnh linh hồn “giữ của” là ẩn dụ về số phận của những người phụ nữ bị ràng buộc vào nghĩa vụ dành cả cuộc đời để trông nom tài sản, bảo vệ danh dự và duy trì di sản cho cánh đàn ông. Nỗi đau và sự cam chịu của họ tích tụ, kìm nén và trở thành gánh nặng trên vai.

Mặt khác, thông điệp về lòng tham là chủ đề xuyên suốt bộ phim. Thông điệp này thể hiện rõ nhất qua nhân vật ông Danh. Danh là một nhân vật bí ẩn và khó lường, cũng là một con người với những khát khao thầm kín và những nỗi bức bối dồn nén. Hành động của gã vừa đáng sợ vừa có phần thông cảm. 

Đáng tiếc là đến phần kết, sự phức tạp ấy dường như bị giản lược quá mức. Ông Danh trở thành một hình mẫu phản diện đơn giản, bị cuốn theo lòng tham một cách mù quáng. Những mâu thuẫn và đau đớn nội tâm của gã, vốn là nguồn gốc của sự ám ảnh và bất an, bất ngờ được lược bỏ để nhường chỗ cho một hình ảnh kẻ xấu chỉ đơn thuần vì lợi ích cá nhân. Điều này khiến một nhân vật vốn đầy tiềm năng, trở nên thiếu đi sự tinh tế và phức tạp mà người xem kỳ vọng.

Cuối cùng, dù phần đầu của bộ phim khá gãy gọn và hấp dẫn với những tình huống kịch tính, nhưng phần sau có phần lê thê khi quá nhiều thời gian dành cho việc giải thích, khiến mạch truyện bị gián đoạn.

Hình ảnh và âm nhạc là điểm nhấn 

So với những tác phẩm kinh dị nội địa gần đây vốn thiên về công thức cũ và hiệu ứng hù dọa đơn thuần, Út Lan: Oán Linh Giữ Của ghi nhận sự cải tiến trong cách thiết kế bối cảnh, xử lý ánh sáng và chuyển động máy. Trần Trọng Dần cho thấy sự dịch chuyển trong tư duy thị giác – điều từng được thể hiện phần nào ở Kẻ Ẩn Danh nhưng lần này táo bạo hơn khi đặt vào không gian u ám, đậm chất dân gian.

Một trong những điểm nhấn nghệ thuật nổi bật của Út Lan: Oán Linh Giữ Của là cách đạo diễn chủ động xây dựng sự tương phản giữa khung cảnh miền Tây thanh bình và những chi tiết kinh dị gai góc. Bối cảnh An Giang hiện lên đẹp như tranh vào ban ngày với đồng ruộng trải dài, những con đường làng tĩnh lặng, ánh nắng vàng vắt qua hàng cau nhưng lại trở nên u ám và rùng rợn khi đêm xuống. Sự đối lập này thành công khơi gợi nỗi sợ và bất an từ chính sự quen thuộc. 

Phim khai thác hiệu quả không gian miền Tây sông nước, với nhiều khuôn hình giàu tính tạo hình, vừa gợi sự hoang vu vừa đậm chất bản địa. Những bối cảnh như căn nhà cũ, bãi trâu nằm hay cánh đồng tĩnh lặng được tận dụng để khơi gợi cảm giác rờn rợn đặc trưng của dòng phim kinh dị.

Với chất liệu văn hóa đậm đặc và bối cảnh miền quê mang đậm màu sắc dân gian, Út Lan không giấu tham vọng vượt khỏi mô típ kinh dị giải trí đơn thuần, hướng đến việc tái hiện tâm thức tín ngưỡng đã ăn sâu vào đời sống người Việt. Bộ phim cũng khéo léo lồng ghép các yếu tố văn hóa đặc trưng của miền Nam, đặc biệt là cải lương hay phiên chợ âm dương. Những chi tiết này giúp làm giàu thêm cho không gian phim, tạo sự kết nối giữa đời sống dân gian và sự hiện diện của các yếu tố siêu nhiên.

Nhạc phim là một yếu tố nổi bật, đặc biệt trong các cảnh quay căng thẳng, với những bản nhạc kịch tính, tăng cường cảm giác hồi hộp và ám ảnh. Giọng hát ám ảnh của Bùi Lan Hương, kết hợp với phần nhạc nền do Bùi Công Nam sáng tác, phủ một lớp không khí ma mị, u hoài lên toàn bộ tác phẩm. 

Âm thanh được xử lý tốt, gia tăng cảm giác căng thẳng ở các đoạn cao trào và giúp nhấn mạnh cảm xúc trong những phân cảnh nhân vật đối mặt với nội tâm hoặc ký ức. Các khâu quay phim, dựng phim, chuyển cảnh, hóa trang và thiết kế bối cảnh đều được đầu tư đúng mức, tạo nên một không gian điện ảnh tinh tế, chỉn chu. 

---

Xem thêm

•[Review phim] “Lâm Giang Tiên”: Giấc mộng tiên duyên chưa kịp tỉnh

•[Review phim] “Dear Hongrang”: Phim cổ trang ngược tâm pha trộn trinh thám và chính trị

•[Review phim] “Black Mirror” mùa 7: Thông điệp nhân sinh trong kỷ nguyên số

---

Diễn xuất đồng đều

Út Lan: Oán Linh Giữ Của sở hữu dàn diễn viên đa thế hệ. Tất cả đều thể hiện tròn trịa vai diễn của mình. Trong đó nổi bật là sự chuyển mình của Mạc Văn Khoa và diễn xuất tự nhiên của gương mặt trẻ Phương Thanh. Không còn là chàng trai gây cười quen thuộc, Mạc Văn Khoa lần đầu đảm nhận vai phản diện tâm lý – ông Danh, một người đàn ông góa vợ sống biệt lập trong ngôi nhà bí ẩn. 

Sự “lệch tông” trong lựa chọn diễn viên ban đầu có thể khiến người xem nghi ngại, nhưng chính điểm này lại trở thành cú chuyển hướng gây tò mò. Lối diễn tiết chế, ánh mắt luôn lẩn khuất điều gì đó khó đoán giúp Mạc Văn Khoa tạo được chiều sâu nhân vật, từ đó phá bỏ khuôn mẫu mà khán giả từng gắn với tên tuổi mình. 

Ở tuyến nhân vật chính, Phương Thanh trong vai cô gái trẻ Lan ghi dấu ấn nhờ sự chân thực và khả năng nắm bắt cảm xúc nhân vật. Được chọn từ hơn 100 ứng viên sau bảy vòng casting, Phương Thanh là gương mặt mới trong làng điện ảnh. Việc giao vai nặng ký cho một diễn viên chưa có nhiều kinh nghiệm cho thấy lựa chọn đầy tính thử nghiệm của ê-kíp sản xuất.

Phương Thanh gây thiện cảm bởi ngoại hình trong sáng, phù hợp với hình tượng cô gái quê chân chất. Diễn xuất của cô mộc mạc, tự nhiên phù hợp với tông trầm của bộ phim. Khả năng giữ nhịp cảm xúc ổn định trong suốt hành trình nhân vật, từ e dè đến hoang mang và kiên cường đối mặt với sự thật, cho thấy sự nhạy cảm và tinh tế bước đầu trong cách xây dựng nội tâm.

Bên cạnh Mạc Văn Khoa, Út Lan: Oán Linh Giữ Của tiếp tục gây bất ngờ khi quy tụ loạt diễn viên quen thuộc nhưng mang đến diện mạo hoàn toàn mới. Quốc Trường thường gắn với hình ảnh trai hào hoa, lạnh lùng trên truyền hình lần này hóa thân thành Sơn, một nhà văn hiền lành, chất phác. Vai diễn đánh dấu bước chuyển hình tượng rõ rệt khi nam diễn viên chủ động tiết chế thần thái sắc sảo quen thuộc, thay vào đó là ánh nhìn dịu nhẹ và phong thái điềm đạm. 

Trong tuyến vai phụ, Mai Cát Vi chỉ xuất hiện với thời lượng khiêm tốn nhưng vẫn để lại ấn tượng mạnh. Nhân vật Út Lan, một vai diễn gần như không thoại được nữ diễn viên thể hiện qua biểu cảm nội tâm, đặc biệt ở phân đoạn cao trào cuối phim. Gương mặt giàu cảm xúc giúp cô truyền tải được nỗi oan khuất và day dứt mà không cần đến lời thoại. Sự ăn ý giữa các diễn viên giúp bầu không khí phim giữ được sự căng thẳng cần thiết mà không rơi vào trạng thái cường điệu.

Tựu trung, dù chưa phải là một bộ phim hoàn hảo, Út Lan: Oán Linh Giữ Của cho thấy một nỗ lực đáng ghi nhận trong việc góp phần định hình bản sắc phim kinh dị Việt – từ chất liệu văn hóa, kết cấu kịch bản đến thông điệp.