Linda Lê – Gửi đứa con mà tôi sẽ không sinh

Đăng ngày:

Linda Lê (sinh năm 1963) là nhà văn gốc Việt viết văn bằng tiếng Pháp, với những tiểu thuyết gây kinh ngạc vì sự u tối, văn chương đẹp dị thường và những suy tư ám ảnh. Chị còn là một nhà phê bình văn học nổi tiếng sắc sảo về nhiều nhà văn lớn trong quá khứ. Cuộc đối thoại độc quyền cho ELLE giữa dịch giả Cao Việt Dũng và nhà văn Linda Lê.

Linda Lê hiện là một trong các nhà văn nữ hàng đầu tại Pháp với các tác phẩm Les évangiles du crime (Phúc âm tội ác), Calomnies (Vu khống), Les trois Parques (Ba nữ thần số mệnh), Voix (Tiếng nói), Cronos (được nhận giải thưởng văn học Wepler 2010).

Tác phẩm mới đây nhất của chị là À l’enfant que je n’aurai pas (Gửi đứa con mà tôi sẽ không sinh – NXB Nil, tủ sách Les affranchis, 2011) được trao giải thưởng Renaudot Poche (giải Renaudot cho sách bỏ túi). Được viết dưới dạng bức thư, tác phẩm là những suy tư của một phụ nữ về quyết định từ chối thiên chức làm mẹ, khi chọn sẽ không bao giờ sinh con.

-000

Cao Việt Dũng (CVD): Với tôi, Gửi đứa con mà tôi sẽ không sinh chứa đựng nhiều đặc tính của một “tiểu thuyết bằng thư” (roman épistolaire), vốn có dấu ấn đậm đà trong lịch sử văn học Pháp, nhưng bức thư của chị trên thực tế lại không phải là một “tiểu thuyết bằng thư” đúng nghĩa?

Bức thư này có thể được coi như một tác phẩm hư cấu, mặc dù tôi đã cho người kể chuyện mang một số nét của con người tôi. Đó là câu chuyện về một người phụ nữ nhìn lại một giai đoạn trong quá khứ của mình, lúc cô lựa chọn sẽ không sinh con. Tuy nhiên, đây không phải là một “tiểu thuyết bằng thư”, vì người phụ nữ này gửi thư cho một nhân vật không tồn tại và vì bức thư của cô sẽ không có được tiếng vọng nào.

-001

Cuốn sách của chị có đề tài thật khó xử. Ý tưởng về bức thư này đến từ đâu?

Trong nhiều năm, tôi đã suy nghĩ về vấn đề không sinh con. Lúc khởi đầu, tôi viết một bức thư giống như sự giải thoát cho một người đã có được quyết định: có lẽ là quyết định thú nhận những gì cô vẫn luôn che giấu với chính mình. Hẳn tôi đã viết bức thư này dưới dạng truyện, nếu như không nhận được lời đề nghị viết cho một tủ sách toàn các tác phẩm dưới dạng thư.

Đây là dự án đã được ấp ủ từ lâu, vì tôi vẫn thường xuyên nói về người cha, hoặc mối quan hệ giữa mẹ và con trai, rồi có lẽ đã đến lúc nói lý do tại sao tôi tránh sinh con. Cuốn sách này hoàn toàn không phải một tuyên ngôn, cũng không phải một cuốn sách về những nuối tiếc…

Chị có nghĩ Gửi đứa con mà tôi sẽ không sinh là một bức thư giả để nói ra sự thật không?

Có, trong chừng mực tác giả, bằng cách hé lộ những bí mật sâu kín, có lẽ lại nói nhiều với bản thân mình hơn là với đứa trẻ sẽ không bao giờ ra đời kia.

Yếu tố then chốt trong lời chối từ sinh nở của cô thuộc về khía cạnh triết học nhiều hơn. Cô như thể bị tê liệt bởi nỗi sợ ném một đứa bé vào thế giới nơi bản thân cô cũng gặp phải những khó khăn vô cùng lớn.

Theo chị, nỗi đau khổ nào lớn hơn: sinh một đứa con không sống được hay từ chối sinh một đứa con? (Tôi nghĩ tới đoạn cuối bức thư, khi bà kể về cuộc gặp giữa người kể chuyện và một bà mẹ đau khổ vì mất con).

Tôi nghĩ người phụ nữ từ chối sinh con không sống trong đau khổ, hoặc dù gì thì đó cũng không phải loại tình cảm mà người kể chuyện cảm nhận thấy. Khi chứng kiến sự hoảng loạn của người mẹ bị mất con, cô hiểu ra rằng xét cho cùng mình vẫn là một cô bé chưa trưởng thành, không có khả năng đảm nhiệm vai trò mà thiên chức làm mẹ giao phó.

Bức thư này có khả năng làm dịu đi nỗi hoang mang của người kể chuyện không?

Theo tôi, viết không thực sự là một nỗi nguôi ngoai, đôi khi nó còn làm trầm trọng sự tra vấn thêm nữa là khác. Nhưng dù có thế nào thì tôi vẫn cảm thấy được giải phóng khi kết thúc bức thư, nó đã thật nhanh chóng tuột ra mặt giấy, như thể mọi điều tôi nói trong đó đã ở bên trong tôi từ lâu rồi.

Một đứa con có thể có ý nghĩa gì với một nhà văn quá mức bị ám ảnh bởi sự viết?

Đứa con có thể là một trở ngại không à? Tôi không biết. Người kể chuyện nói cô không biết một đứa con sẽ có vị trí như thế nào trong sự tồn tại kỳ cục của cô, bởi vì cô tự hiến mình hoàn toàn cho công việc viết văn. Nhưng khi có ý thức về một sự cắt bỏ nào đó, dù sao thì cô cũng có thể tiến về phía trước, sau khi đã chào đón đứa con của mình trên con thuyền Noé bằng giấy.

“Việc cho ra đời một tác phẩm văn chương không tương đương với sự bừng nở bên trong mình một mầm sống” (tr. 45). Tôi thấy câu văn này rất đặc biệt. Có phải chị muốn nói ngược lại cả một truyền thống hay hình dung sự sáng tạo như là thai nghén một đứa con?

Trong bức thư của tôi có một đoạn dài về việc tác giả bức thư từ chối so sánh viết với thai nghén. Tôi không mấy coi trọng các ẩn dụ kết nối quá trình hoàn thành một tác phẩm hư cấu với việc sinh nở. Những quyển sách không phải thế phẩm của những đứa con mà người ta không sinh.

Tôi có thể hỏi về dự án sắp tới đây của chị không?

Tháng 9 tới, tôi sẽ xuất bản một cuốn tiểu thuyết mang tên Lame de fond (Sóng ngầm ở đáy biển). Đó là một cuốn sách có bốn giọng, viết về sự lưu đày, về một mối tình loạn luân.

Nhóm thực hiện

Bài Cao Việt Dũng – Ảnh Mathieu 

icons8-bell-90
Luôn giữ kết nối! Đăng ký để ELLE chia sẻ cùng bạn những bài viết thú vị.
XEM THÊM
no more