Thời trang trong phim: Vĩnh Cửu (Éternité)

Truyền tải ngôn ngữ điện ảnh kiểu Pháp theo một lối dẫn mới. Đạo diễn Trần Anh Hùng đã vẽ lên một bức tranh “Vĩnh cửu”, được chú trọng chăm chút bằng cảm xúc tinh tế từ những chi tiết nhỏ nhưng nhiều giá trị biểu cảm đến mức tối đa. Nhịp phim diễn biến chậm rãi hòa quyện giai điệu dương cầm cổ điển du dương, gần như không có lời thoại giữa các nhân vật. Âm nhạc và tiếng ngoại hình (voice off) là hai yếu tố quan trọng nhất của bộ phim. Cả hai làm thành một tổng thể quyện vào nhau, hỗ trợ nhau, đưa khán giả xuôi theo dòng chảy thời gian vào cuộc sống của một gia đình thượng lưu Pháp trong suốt hơn một thế kỷ như trải qua một giấc mộng hoài niệm xa xưa.

Bộ phim Vĩnh Cửu (Éternité) do chính đạo diễn Trần Anh Hùng viết kịch bản, dựa trên tiểu thuyết L’Élégence des veuves (Nét duyên góa phụ) của văn sĩ Alice Ferney, xuất bản năm 1995.

Câu chuyện xoay quanh cuộc đời của ba người phụ nữ thuộc thế hệ khác nhau, Valentine vừa tròn đôi mươi, kết hôn với Jules. Henry – một trong những người con của Valentine – yêu và lấy Mathilde, cô bạn thanh mai trúc mã từ nhỏ. Mathilde lại rất thân với Gabrielle – người kết hôn với Charles trong một cuộc hôn nhân sắp đặt. Cả ba người phụ nữ đón nhận những hạnh phúc đến trong cuộc đời – tình yêu, những thiên thần chào đời – và cả những nỗi đau mát mát người thân. Người trở thành góa phụ, người mất đi những đứa con vì lý do này hay lý do khác, người cô đơn hàng chục năm chỉ bởi cái chết chưa tìm đến… Thời gian cứ thế trôi, họ già đi, những đứa trẻ lớn lên, bi kịch xảy đến nhưng sau đó hạnh phúc đến khỏa lấp cho nỗi đau. Bộ phim giống như một cuốn album gia đình mà trong đó, mỗi tấm ảnh là một kỷ niệm để rồi những trang giấy được dán kín ký ức – đó là lúc câu chuyện khép lại.

Bằng tài năng thiên bẩm, cả ba nữ diễn viên nổi tiếng của Pháp, Audrey Tautou, Bérénice Bejo và Mélanie Laurent đã lần lượt hóa thân vào nhân vật Valentine – Mathilde – Gabrielle từ lúc là những thiếu nữ, thành những bà mẹ trẻ rồi những goá phụ cho đến lúc lên chức bà, trong một gia đình quý tộc, trải qua mọi thời khắc của cuộc sống, để lại cho người xem sự đồng cảm xen lẫn xót xa.

Trần Nữ Yên Khê – vợ Trần Anh Hùng không chỉ làm diễn viên hay Production Desginer (thiết kế sản xuất) và Costume Designer (thiết kế phục trang) giống như trong các tác phẩm trước đây nữa, mà ở “Vĩnh Cửu” (Éternité), chị còn đảm nhiệm giám đốc thiết kế mỹ thuật và dẫn truyện với chất giọng Pháp êm đềm, mượt mà.

“Tôi nói tiếng Việt không được tốt, như anh Hùng từng trêu tôi là toàn Hùng hiểu trước rồi mới tới lượt Khê. Nhưng tiếng Pháp của tôi thì lại được khen là cách phát âm còn chuẩn hơn cả nhiều người bản xứ. Vì vậy cuối cùng anh Hùng đã quyết định chọn tôi cho vai trò này, dù từng tính đến những lựa chọn khác an toàn hơn…”.

“Yên Khê lo tất cả những cái khán giả có thể xem thấy trên màn ảnh: từ bối cảnh (décor), kiểu tóc, giày dép, áo quần của nhân vật đều là lựa chọn của Yên Khê, để tạo ra một bộ phim đặc biệt. Thời gian trong phim trải dài 100 năm, nhân vật rất đông và Yên Khê cùng 2 cộng sự người Bỉ và Pháp phải chạy khắp nơi, tìm áo quần cũ, vải làm như hồi xưa chứ không phải vải của thế kỷ 21, để lên được sự chân thật của bộ phim. Có hôm, 4h chiều vừa xong phần phục trang ở Paris lại hối hả leo lên tàu chạy một tiếng rưỡi đến Brusell (Bỉ) để làm décor. Rất mệt nhưng rất thú vị… Anh Hùng cần một người hiểu rõ nhất anh Hùng, và anh ấy cũng không cần kiểm tra, để Yên Khê tự do lựa chọn vì phim này không có nhiều thời gian”.

Cơ duyên gặp gỡ với đạo diễn gốc Việt Trần Anh Hùng trong quá trình anh đi tìm ứng viên cho vai diễn trong bộ phim tốt nghiệp, chính là lý do khiến cô gái Trần Nữ Yên Khê tốt nghiệp ngành kiến trúc của Đại học Kiến trúc và Thiết kế Comando, quyết định theo anh dấn thân vào con đường điện ảnh.

Trong một bài phỏng vấn về tầm quan trọng của phần thiết kế trang phục đóng bao nhiêu phần trăm vào thành công của phim, chị đã bộc bạch: “Rất quan trọng. Yên Khê cũng là diễn viên, nếu mình đi giày cao hay giày thấp, mặc quần chật hay váy thì mình diễn sẽ và đóng một kiểu khác. Việc của Yên Khê là giúp diễn viên tìm áo quần hợp với hành động, tâm lý để diễn viên có thể diễn dễ dàng hơn. Làn da của diễn viên rất quan trọng, “lớp da” thứ 2 là áo quần, “lớp da” thứ 3 là bối cảnh. Bối cảnh trong phim phải làm người xem cảm nhận được cá tính, tâm hồn của nhân vật”.

Theo gót nhân vật Valentine do nữ diễn viên Audrey Tautou thủ vai từ thiếu nữ 15 tuổi đến bà lão 80 tuổi được diễn ra một cách rất chân thực. Để đạt được điều đó, điều kiện cần và đủ là phải chú trọng làn da, nên đạo diễn Trần Anh Hùng đã làm việc với bộ phận hóa trang (make-up) chuyên nghiệp của công ty chuyên về kỹ xảo điện ảnh. Anh chia sẻ: “Đây là một bộ phim về da thịt và máu, vì liên quan đến những đứa trẻ chào đời, hay chết đi. Tôi không muốn khi một người bà ôm cháu mình mà người ta lại cảm thấy hết cả phần hoá trang hay những bộ phận giả khi về già. Vì thế, phải để quá trình lão hoá tôn trọng làn da. Đây là công việc kéo dài 8 tháng đối với tất cả các nhân vật trong phim”.

Tuổi thanh xuân căng tràn của cô thiếu nữ Valentine.

Cho đến ánh mắt và biểu hiện ở độ trung niên của quý bà Valentine được nữ diễn viên Audrey Tautou thể hiện thật sống động vô cùng.

Đôi bạn thân Mathilde và Gabrielle, do Melanie Laurent thủ vai Mathilde, thuộc típ phụ nữ dịu dàng đằm thắm, kết hôn với Henry vì tình yêu. Còn Bérénice Bejo thủ vai Gabrielle, lại có nội tâm phức tạp bởi kết hôn với Charles trong một cuộc hôn nhân sắp đặt.

Qua cách phối màu trang phục, bố trí khung cảnh quay đều cho thấy con mắt nghệ thuật tinh tế của Trần Nữ Yên Khê.

Khung cảnh của bộ phim ví như một bức tranh cổ điển, mang đậm phong cách Pháp với màu sắc hoa cỏ thiên nhiên tươi đẹp nên thơ.

Dòng thời gian của ”Eternité” diễn ra từ cuối thế kỷ 19 cho đến những năm 1940 nhưng xuất hiện nhiều hơn cả là thời trang thời kỳ Edwardian đặc trưng của thế kỷ 19. Trang phục phụ nữ của giới tư sản pháp lúc bấy giờ, ưa chuộng những chiếc đầm cổ lọ, được trang trí bằng lớp ren may xếp lớp tinh tế, trang sức là chiếc dây chuyền vàng mặt trái tim nhỏ xinh và đôi hoa tai đính kim cương thanh lịch.

Chiếc váy cưới của Valentine trong ngày trọng đại cũng là cổ lọ, tô điểm phần hoa cài tóc duyên dáng trên chiếc khăn voan trùm đầu.

Dạo chơi bên bờ sông với chồng, Valentine đẹp dịu dàng trong chiếc váy chất liệu xô cotton mềm mại may cổ lọ,và tay áo phồng, đầu đội chiếc mũ xinh xắn được trang trí tinh xảo có màu sắc tông xuyệt tông với phần trang phục. Tiếc rằng cuộc sống êm ả ấy, không kéo dài bao lâu, thì nỗi đau mất chồng và con đã vội vàng ập đến, để lại trong cô sự cô đơn, trống trải. Nỗi đau đẩy cao tới nỗi có những lúc Valentine ước mong thần chết sớm đưa bà đi đi để có dịp gặp lại chồng nơi thiên đường.

Như một vòng tuần hoàn, nỗi đau qua đi hạnh phúc lại đến. Giờ đây Henry, con trai của Valentine đã trưởng thành và kết hôn với cô bạn thuở ấu thơ Mathilde. Mathilde chọn chiếc váy cưới tay ngắn, nền nã và sang trọng được kết bông nổi làm họa tiết trang trí trải dài khắp phần thân váy, tay đeo loại găng tay cưới bằng ren hở ngón.

Tình yêu khởi điểm từ tình bạn thanh mai trúc mã nên giữa Mathilde và Henry rất ít lời thoại giữa hai vợ chồng. Chủ yếu hai người trao nhau ánh nhìn đầy thấu hiểu và tràn ngập tình yêu thương, mang đến những khung cảnh lãng mạn đến nao lòng.

Buổi xem mắt của Gabrielle và Charles diễn ra khá ngượng ngùng. Những nghi ngại về tương lai của một cuộc hôn nhân sắp đặt có được hạnh phúc hay không khiến Gabrielle không ngừng lo lắng. Diễn xuất của Bejo đã lột tả được hết những cung bậc cảm xúc bối rối và nội tâm phức tạp của nhân vật. Cô diện chiếc váy trắng thanh khiết, điểm xuyết họa tiết thêu nổi, và tay áo voan, trong lần đầu gặp gỡ vị hôn phu.

Niềm vui sướng, hân hoan khi được ve vuốt những sinh linh bé nhỏ ra đời. Mathilde thanh lịch với đầm sơ mi, nón cói rộng vàng đơn giản và Gabrielle trang nhã trong chiếc váy suôn hai lớp phủ voan phía ngoài, đi kèm chiếc mũ trang trí cầu kỳ.

Sự vĩnh cửu được thể hiện của tình mẫu tử thiêng liêng được nối dài từ thế hệ này qua thế hệ khác.

Bước qua tuổi 40, Mathilde vẫn giữ được nét đẹp vốn có của mình. Trang phục đầm suôn họa tiết hoa, may cổ chữ V, tay áo bo ôm gọn vào bắp tay. Dây chuyền và hoa tai kim cương.

Ở Gabrielle có một sức hút rất riêng, chiếc váy tay ngắn cổ sơ mi màu xanh dương đậm, thắt lưng bản to, mái tóc ngắn uốn lượn sóng cực thịnh vào thập niên 20, 30 thế kỳ trước, đã phản ánh được cá tính ngầm mạnh mẽ ẩn bên trong con người của cô. Có thể nói Gabrielle của nữ diễn viên Bérénice Bejo đã chạm đến trái tim người xem, khiến ai cũng phần nào cảm nhận được những tình cảm và cả những tổn thương về tinh thần mà nhân vật Gabrielle đã phải chịu đựng khi mất đi những đứa con và người bạn thân Mathilde của mình.

Mọi niềm vui, nỗi buồn đến rồi đi đều thành quá khứ. Chỉ còn đó tình yêu, những kỷ niệm được lưu lại thành ký ức. Sự lựa chọn của Gabrielle ở bên cạnh Henry để cùng chăm sóc những người con của cả hai là cái kết viên mãn dành cho tất cả mọi người.