Tại một số hạng mục tiêu biểu, bài viết này tập trung mô tả toàn cảnh “sàn đấu” Oscar và đưa ra dự đoán về những ứng cử viên mang tiềm năng dẫn đầu, những “viên ngọc ẩn” có thể thay đổi cục diện đường đua tượng vàng trong đêm điện ảnh hoành tráng nhất năm ở Hollywood.

Oscar lần thứ 96 sắp tới hứa hẹn là một bàn tiệc điện ảnh thịnh soạn.

Hạng mục Phim hay nhất: Oppenheimer

Oppenheimer là một câu chuyện có thật lấy bối cảnh xung quanh một chủ đề gần gũi và ưa thích của nhiều người giám khảo Oscar lớn tuổi: Thế chiến thứ hai. Với tác phẩm thứ 12 trong sự nghiệp, Christopher Nolan ngày càng tỏ ra đam mê với dòng phim chiến tranh và lịch sử, nhưng mọi tác phẩm gắn nhãn Nolan đều mang tới những giá trị độc đáo riêng biệt. 

Oppenheimer là “món hiếm” trong những năm 2020, thời điểm mà cả thế giới đang sa vào xu hướng tiêu thụ nội dung ngắn, Nolan lại chọn thực hiện một bộ phim dài ba tiếng đồng hồ. Bằng cách riêng của mình, ông biến Oppenheimer thành một bộ phim bom tấn và nhắc nhở ngành công nghiệp về thể loại phim mà họ từng làm và có lẽ đang khao khát làm lại – một thứ điện ảnh thuần túy, nhân bản. Oppenheimer không chỉ là bức tranh tổng hợp tất cả suy ngẫm, ấn tượng của Nolan về những người đàn ông thiên tài mang nhiều ám ảnh mà còn là tàu lượn xuyên thời gian cho phép khán giả lẫn nhà làm phim được trở về với niềm hạnh phúc khi thưởng thức điện ảnh thực thụ. 

Dẫn đầu lượt đề cử áp đảo với con số 13, cả khán giả và giới hàn lâm đều đánh giá cao dấu ấn sáng tạo của Nolan trong Oppenheimer và tôn vinh tài năng của ông bằng những giải thưởng danh giá trước khi cuộc đua Oscar bắt đầu khởi tranh. Điều này có thể tạo sức tác động để đứa con tinh thần của Nolan thành công chinh phục tượng vàng.

Cả khán giả và giới hàn lâm đều đánh giá cao dấu ấn sáng tạo của Nolan trong Oppenheimer.

Song song, cũng không thể đánh giá thấp The Zone of Interest với chủ đề Holocaust (nạn diệt chủng Do Thái) mang tính lịch sử tương tự. Lấy cảm hứng từ cuốn tiểu thuyết của cố tác gia Martin Amis, The Zone of Interest là một bộ phim chính kịch lịch sử của nhà văn kiêm đạo diễn Jonathan Glazer đã trình diện song song hai thái cực đối nghịch của cuộc sống: yên tĩnh và tàn khốc, cùng cách tiếp cận đề tài khác thường.

The Zone of Interest được ca ngợi bởi “tính triệt để về hình thức, sự đa dạng của âm thanh cũng như sự tương phản giữa những tội ác vô hình đằng sau một thiên đường giả định”. Không có bất kỳ hình ảnh bạo lực hay đẫm máu trong bộ phim này. Những nỗi kinh hoàng không thể diễn tả được ở bên cạnh đã được nghe thấy nhưng chưa bao giờ được nhìn thấy, ngoại trừ những ngọn khói nham nhở từ lò lửa trại. Trại tập trung hỗn tạp với khu vườn đầy hoa cách nhau chỉ một bức tường, một bên là sự sống, một bên là cái chết. Chỉ một âm thanh, một bể nước, một bông hồng đỏ… đôi khi là tất cả những gì cần thiết để dựng nên cái ác, sự im lặng tột cùng của cái ác.

The Zone of Interest với chủ đề Holocaust mang tính lịch sử cũng nhiều tiềm năng.

Lật lại quá khứ, loạt tác phẩm như Judgment at Nuremberg (1961), Cabaret (1973), Sophie’s Choice (1983) hay The Pianist (2004) cho đến bộ phim đoạt giải Phim hay nhất của Steven Spielberg Schindler’s List (1994)… đều chung chủ đề về Holocaust, bao gồm cả phim ngắn và phim tài liệu đã giành được giải Oscar. Dễ dàng nhận thấy dòng đề tài này luôn có chỗ đứng nhất định trong lòng công chúng và giới phê bình.

Thêm vào đó, mùa Oscar thứ 96, những cái tên như The Zone of Interest, Anatomy of a Fall, Past Lives, Perfect Day không còn trông giống những kẻ ngoại lai trong cuộc đua Phim hay nhất nữa. Thêm chiến thắng của Parasite (Hàn Quốc) hay Triangle of Sadness (Thụy Điển) cách đây không lâu; Viện Hàn lâm đã thoát khỏi ác cảm đối với các bộ phim nước ngoài. Họ không còn ngần ngại đề cử những tác phẩm giải trí dân túy mang giá trị thực sự ngoạn mục. Bất chấp là một bộ phim nói tiếng Đức, cơ hội thắng giải của The Zone of Interest vì vậy cũng được nhân lên rất nhiều.

Thế giới văn hóa

Đề cử Oscar 2024: sự thống trị của Oppenheimer, cuộc chiến nữ quyền và đa sắc tộc

Hạng mục Đạo diễn xuất sắc nhất: Christopher Nolan

Với thành công vượt trội của Oppenheimer, năm 2023 được đánh giá là năm của Christopher Nolan. Tờ ScreenRant cho rằng hành trình chinh phục màn ảnh rộng của đạo diễn người Anh thậm chí được xem là đi chung quỹ đạo với nhà cầm trịch huyền thoại Steven Spielberg. Bởi xét trên khía cạnh nào đó, Nolan, giống như Spielberg, đều ghi tên mình vào loạt tác phẩm khoa học viễn tưởng theo chủ nghĩa dân túy rất hiếm khi được Viện Hàn lâm gọi tên ở hạng mục Đạo diễn xuất sắc nhất. Spielberg từng đứng sau nhiều bom tấn thương mại như Jaws, Indiana Jones… cũng như Nolan từng thai nghén The Dark Knight, Inception, Tenet… Tuy nhiên, khi cả hai cùng đi vào chủ đề lớn lao hơn, “xã hội” hơn như bi kịch Thế chiến, sự thờ ơ đã chuyển thành sự công nhận.

Christopher cũng giành giải DGA – Directors Guild Awards (Giải thưởng của Hiệp hội Đạo diễn) và trong lịch sử của giải thưởng này chỉ có 8 trong số 74 người đoạt giải mà không giành được giải Oscar. Điều này mang lại cho Nolan cơ hội chiến thắng về mặt lý thuyết là 90%.

Christopher Nolan nhiều khả năng nâng cúp với hơn hai thập kỷ cống hiến cho điện ảnh.

Xét cho cùng, nếu Christopher Nolan đoạt giải Oscar Đạo diễn xuất sắc nhất năm 2024 sẽ là cơ hội để Giải Oscar và Hollywood nói chung vinh danh một trong những nhà làm phim tiêu biểu của ngành công nghiệp điện ảnh trong hai thập kỷ qua. Nolan nhận được đề cử Đạo diễn xuất sắc đầu tiên vào năm 2018 với Dunkirk (cũng một bộ phim chiến tranh) nhưng chiến thắng đã không thuộc về ông. Sáu năm sau, khả năng giành chiến thắng của Nolan mạnh mẽ hơn rất nhiều. Nhà làm phim này cũng càn quét hầu hết các giải thưởng quan trọng tại Quả cầu vàng, Critics Choice Award, Bafta (Viện Hàn lâm Anh), César (Viện Hàn lâm Pháp), SAG (Hiệp hội Diễn viên Mỹ)… Đó là tiền đề cho thấy con đường chinh phục Oscar của Nolan đang rộng mở hơn bao giờ.

Hạng mục Nữ diễn viên chính xuất sắc nhất: Emma Stone (Poor Things)

Tại hạng mục Nữ diễn viên chính, việc ngôi sao sinh năm 1990 Margot Robbie trượt khỏi danh sách đề cử là một bất ngờ lớn, nhưng cũng rút gọn cuộc đua ở hạng mục này xuống còn hai cái tên nổi bật với hai phần trình diễn đầy mê hoặc của Emma Stone trong Poor Things và Lily Gladstone trong Killers of the Flower Moon. 

Emma Stone trong Poor Things so găng với Lily Gladstone trong Killers of the Flower Moon.

Ở góc độ khách quan, cả hai đều có tiềm năng nâng cúp như nhau nhưng Emma Stone có phần nhỉnh hơn với màn trình diễn để đời trong vai Bella Baxter, một tác phẩm phong cách Frankenstein mang tới thông điệp giàu nhân bản về hành trình tự do và giải phóng. Chuyển mình từ một đứa trẻ ngây thơ thành một người phụ nữ đầy khát khao, hình ảnh Bella Baxter của Emma Stone là một bước nhảy vọt của cô kể từ Mia trong La La Land. Đây là một nhân vật táo bạo, gây nhiều thảng thốt khi đào sâu vào mảng tối trong cảm xúc lẫn bản chất con người và chắc chắn sẽ là một màn trình diễn được nhắc lại trong nhiều thập kỷ tới.

Tuy nhiên, Poor Things là một bộ phim hơi hướm Âu cổ kỳ lạ, có phần quái dị cũng gây chia rẽ một bộ phận khán giả bảo thủ, bao gồm cả các thành viên lớn tuổi của giới phê bình AMPAS. Và dù Emma đã có một sự nghiệp thành công cùng lượng người hâm mộ hùng hậu, nhưng thực tế là cô cũng đã giành giải Oscar năm 2017 cho La La Land. Điều này sẽ giúp một số giám khảo có cơ sở để trao giải cho một nữ diễn viên bản địa kém tiếng hơn trên màn bạc cho đến nay – người đã vẽ nên bức chân dung thảm khốc về sự áp bức kéo dài hàng thế kỷ mà người Mỹ bản địa phải chịu đựng. 

Cộng thêm việc thiếu đề cử ở các hạng mục khác cho Killers of the Flower Moon, chiến thắng của Lily Gladstone phần nhỏ nhoi nào đó là một bù đắp. Mặt khác, cô là người Mỹ bản địa, chiến thắng của Lily do đó sẽ đi vào lịch sử – đây là câu chuyện đầy cảm hứng cho công chúng. Trước đó, tại lễ trao giải Quả Cầu Vàng, Lily đã có bài phát biểu xúc động bằng tiếng mẹ đẻ, đem tới nhiều giả thiết rằng cô nàng có khả năng chinh phục tượng vàng bởi tính chính trị và lịch sử. 

Dù thế, vẫn có rất nhiều tranh cãi xoay quanh nhân vật của nữ diễn viên da đỏ khi thời lượng diễn xuất của cô khá khiêm tốn so với ba tiếng đồng hồ của bộ phim và có phần lép vế, nhạt nhòa trước hai bạn diễn Leonardo DiCaprio lẫn Robert De Niro. Nhiều đánh giá cho rằng vai diễn của Lily chưa thực sự là vai chính, khi toàn câu chuyện tập trung phần đa vào chuỗi mưu mô thâm độc của chú cháu Ernest Burkhart. Đặc biệt, nhân vật này cũng thiếu đi các cảnh quay đặc tả, thiếu sự đột phá vốn là “món ăn” ưa chuộng của Oscar.

Song song, sự khuấy động âm ỉ của The Zone of Interest và Anatomy of a Fall dự kiến ​​​​sẽ tạo ra những đợt sóng ngầm nâng bậc cái tên Sandra Hüller – người được đề cử nữ diễn viên chính xuất sắc nhất trong vai một người phụ nữ bị xét xử vì cái chết của chồng mình trong Anatomy of a Fall và cũng là người thủ vai Hedwig Höss, vợ của chỉ huy trại Auschwitz Rudolf Höss. Dù với The Zone of Interest Sandra không nhận được đề cử nào nhưng sức nặng của cả hai màn trình diễn đem tới cho cô sự yêu mến, ủng hộ từ cộng đồng khán giả lẫn nhà phê bình phim quốc tế, hứa hẹn nhiều cơ hội sẽ thay đổi cục diện cuộc đua tưởng chừng như chỉ dành cho hai nữ diễn viên mang chữ “Stone”. 

Không loại trừ khả năng bứt phá của cái tên Sandra Hüller.

Xem thêm

• 5 bộ phim Netflix hay nhất tôn vinh sự thông minh và mạnh mẽ của phụ nữ

• 22 tựa phim Hàn Quốc được xem nhiều nhất trên Netflix năm 2023

• BAFTA 2024: Oppenheimer “càn quét” lễ trao giải với 7 chiếc mặt nạ vàng

Hạng mục Nam diễn viên chính xuất sắc nhất: Cillian Murphy (Oppenheimer)

Nếu ở hạng mục nữ chính, có màn so găng gay cấn của Lily Gladstone và Emma Stone, hạng mục Nam chính chứng kiến màn so tài của hai ngựa ô Cillian Murphy và Paul Giamatti. 

Mặc dù cả hai màn trình diễn đều xứng đáng, nhưng Giamatti là một diễn viên nhân vật được yêu mến và một sự nghiệp cần mẫn. Dù mang tới hình ảnh một nhà vật lý có bộ óc siêu việt trong kiệt tác sử thi với đôi mắt xanh lạnh lùng nhưng nam diễn viên người Ireland có lẽ không được ban giám khảo của Viện hàn lâm yêu thích như Giamatti, người đã thể hiện một vai diễn nhiều tầng lớp và dễ vỡ trong hình hài một giáo viên lịch sử giữa kỳ nghỉ lễ trong The Holdovers.

Hạng mục Nam chính chứng kiến màn so tài của Cillian Murphy và Paul Giamatti.

Giamatti là một biểu tượng khiêm tốn của ngành công nghiệp chiếu bóng, từng được đề cử giải Oscar cho vai diễn phụ trong Cinderella Man và được nhiều người nhớ đến bởi từng trượt đề cử cho vai diễn trong tác phẩm kinh điển Sideways năm 2004. Nhiều khả năng Viện Hàn lâm sẽ sửa chữa lỗi lầm quá khứ đó không chỉ bằng cách đề cử cho Giamatti mà còn bằng giải Nam diễn viên chính xuất sắc nhất.

Tuy nhiên, nếu Giamatti và Murphy cùng chia nhau chiến thắng SAG, BAFTA, cuộc chiến vẫn ở thế thăng bằng và mọi thứ đều có thể xảy ra trong đêm Oscar. Nhưng việc Cillian Murphy dắt túi cả Giải thưởng BAFTA lẫn SAG cộng thêm sự áp đảo trong số lượt đề cử của Oppenheimer năm nay đã nâng cao hơn nữa khả năng nâng tượng của “Bóng ma Anh Quốc”. 

Một số nhận định xoay quanh quan điểm trao cúp của Oscar là giải thưởng này hướng tới hai đối tượng: nhân vật có màn biến hóa ngoạn mục và nhân vật lịch sử truyền cảm hứng. Minh chứng là chiến thắng qua các năm gần đây với màn lột xác của Renée Zellweger (2019), Olivia Colman – Rami Malek (2018), Gary Oldman (2017), Leonardo DiCaprio (2016),… Và nhìn từ danh sách đề cử năm nay, ngoại trừ nhà vật lý Oppenheimer còn có Diana Nyad trong Nyad là vận động viên bơi đường dài, Bayard Rustin là nhà hoạt động nhân quyền cho người đồng tính trong Rustin, Bradley Cooper là nhà soạn nhạc Leonard Bernstein của Maestro… 

Như vậy, bên cạnh đòi hỏi những màn hóa thân ấn tượng, các thành viên AMPAS vẫn rất yêu thích những gì cổ điển, truyền thống hơn bất chấp thị hiếu xem phim lịch sử/tiểu sử ít ỏi của đại chúng lẫn xu thế cầu thị những tác phẩm thách thức tư duy và đột phá. Nếu nhận định kể trên là đúng, điều này sẽ gây cam go hơn nữa trên bàn cược hạng nữ khi vai diễn của Emma lẫn Lily đều đang đại diện cho hai dạng nhân vật điển hình được nhắc đến còn Cillian Murphy có vẻ sẽ tiến xa thêm một bậc, bởi ngoài truyền cảm hứng, Oppenheimer còn là câu chuyện về một nhân vật lịch sử.

Cho đến nay, cả hai vẫn là chiến binh đáng gờm của nhau nhưng cũng không thể loại trừ trường hợp, nhiều giám khảo cảm thấy Cillian Murphy vẫn còn một sự nghiệp thành công lâu dài phía trước và vì vậy quyết định giành phiếu bầu cho Paul Giamatti. Dẫu sao tài năng vẫn là tài năng và bất kì ai trong số hai nam diễn viên kể trên được xướng danh, đều bởi vì những xứng đáng riêng biệt.

Với nhiều tác phẩm, màn trình diễn ấn tượng, việc quyết định trao tượng cho ai vẫn là một bài toán khó. Lễ trao giải Oscar lần thứ 96 sẽ chính thức diễn ra vào ngày 10/3 tại Nhà hát Dolby ở Los Angeles, tức sáng ngày 11/03 theo giờ Việt Nam.