Tác giả Đỗ Thái Bình xuất thân là kỹ sư đóng tàu, thành viên của Hội Đóng tàu Hoàng gia Anh (MRINA) và Hội Đóng tàu Hoa Kỳ (MSNAME). Thông thạo năm ngôn ngữ, ông từng chuyển ngữ nhiều công trình chuyên khảo về ngành hàng hải như Từ điển bách khoa hàng hải, Thuyền buồm Đông Dương, Đường trên biển, Trong thế giới tàu thuyền… Không phải nhà sử học chuyên nghiệp, nhưng sự quan tâm lâu dài đến lịch sử hải hành và đặc biệt là hành trình vượt ngục của những người lính thuộc địa, trong đó có ông nội mình, ông Đỗ Văn Phong, đã dẫn dắt Đỗ Thái Bình đến với dự án Ba Người Vượt Ngục Guyane.
Tác phẩm là kết quả của hàng chục năm năm thu thập tài liệu, khảo cứu hiện trường và lần theo dấu vết cuộc đào thoát, trải dài từ Guyane đến các châu lục khác. Đây là nỗ lực tái dựng một lát cắt lịch sử, dựa trên chứng tích, bản đồ và hồ sơ giam giữ.
Nhà sử học Dương Trung Quốc viết vài dòng khi được đọc trước bản thảo quyển sách như sau: “Dù khiêm nhường không nói ra, nhưng đọc một cuốn sách công phu không chỉ với lượng tham khảo các nguồn tư liệu thành văn và lưu trữ rất phong phú mà còn dày công tốn sức, tốn tiền của và thời gian để lặn lội tới tận Guyane xa tít mù tắp tận bên kia Nam bán cầu, cũng như những cuộc du thám trên vùng đất xa lạ, gặp gỡ những nhân chứng lần đầu được gặp… có thể cảm thấy được cái động lực thúc đẩy tác giả viết công trình này để tìm lại dấu xưa và niềm tự hào về những bậc tiền bối của gia tộc mình cũng là sự tri ân với những đấng tiền nhân có công với Quốc gia, Dân tộc”.
BÀI LIÊN QUAN
Không đi tìm cảm xúc, cũng chẳng khai thác bi kịch bằng lối văn cường điệu, cuốn sách ghi lại câu chuyện người thật việc thật của ba nghĩa sĩ gồm Nguyễn Quang Diêu, Lý Liễu và Đỗ Văn Phong. Ba nhân vật này là bị cáo trong một phiên Tòa Đề hình của thực dân Pháp tại Hà Nội nhằm đàn áp những nghĩa sĩ tham gia vào nhiều biến cố chính trị ở đầu thế kỷ XX như các phong trào Đông Du, Đông Kinh Nghĩa Thục, “Hà Thành đầu độc” (1908), giết tuần phủ Nguyễn Duy Hàn ở Thái Bình và hai sĩ quan Pháp tại khách sạn Hà Nội… Họ bị kết án khổ sai, lưu đày sang nhà lao Guyane, nhưng vẫn giữ trong mình ý chí về sự sống: phải đi, phải vượt, phải sống.
Từ cuộc vượt ngục ly kỳ của ba nghĩa sĩ, quyển sách phản chiếu hệ thống thực dân hình sự, nơi con người bị tước bỏ tư cách công dân và lưu đày biệt xứ. Trong không gian nhà tù thuộc địa giữa rừng thiêng nước độc đó, không tồn tại chỗ đứng cho lòng thương hại. Chỉ có ý chí bền bỉ cùng khát vọng sống mãnh liệt mới giúp những người vượt ngục lần tìm đường trở lại quê hương.
Xem thêm
•[Review sách hay] Chàng chó – Bức shunga họa bằng từ ngữ
•[Review sách hay] Một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian: Huy động ký ức để sống sót
•[Review sách hay] “Tư duy truy tìm sự thật”: Đi tìm “tấm bản đồ” sự thật
Tác giả Đỗ Thái Bình chia sẻ: “Vốn dĩ tôi viết cuốn sách này để nhắm đến nhiều đối tượng, cho nên cũng sẽ có nhiều cách đọc khác nhau. Bạn trẻ có thể đọc lướt qua nhanh từ đầu và xem phần phần chú giải (glossary), xem phần chỉ mục (index) để hiểu tổng quan của vấn đề. Những người muốn tìm hiểu sâu có thể đọc chậm để mà nghiền ngẫm từng đoạn. Các nhà nghiên cứu có thể tìm thêm các tư liệu để bổ sung và nghiên cứu tiếp. Tôi mong có nhiều bạn trẻ sẽ giúp cho cuốn sách tiếp cận nhiều người đọc hơn bằng nhiều cách như tóm tắt lại dưới dạng video clip, chia podcast thành từng câu chuyện một”.
Quyển sách Ba người vượt ngục Guyane chính thức được xuất bản vào ngày 6/7/2025.
Nhóm thực hiện
Tham khảo: ELLE Feature Team
