Triển lãm “Into The Modern”: Nghệ thuật ấn tượng đối thoại cùng thời đại mới

Với hơn 100 kiệt tác được mượn từ BST danh tiếng của Museum of Fine Arts, Boston – nơi lưu giữ một trong những kho tàng nghệ thuật Ấn tượng quan trọng nhất thế giới, triển lãm đưa khách tham quan xuyên qua một dòng chảy thẩm mỹ kéo dài hơn một thế kỷ. Những bức tranh chưa từng xuất hiện tại Đông Nam Á, nay cùng đến Singapore, tạo nên một khoảnh khắc hiếm hoi: khách thưởng lãm được tận mắt ngắm nhìn họa tích của Monet, Renoir, Degas, Cézanne, Morisot…

Không gian triển lãm được chia thành 7 khu vực, như 7 chương của một trường ca thị giác: Seeking the Open Air, Plein Air Impressionism, Labour and Leisure on the Water, Shared Ambitions, Modern Encounters, Reimagining the Commonplace và Monet – Moment and Memory. Đây là nơi dòng chảy trăm năm quá khứ hiện lên vừa tráng lệ vừa gần gũi, những màu sắc đã làm nên lịch sử Ấn tượng được đặt trong đối thoại trực tiếp với bối cảnh thị giác đương đại.

Những bức họa sinh ra từ tài năng, từ sự nhạy cảm của những người đã dám xem ánh sáng là ngôn ngữ, màu sắc là ký ức sống động, nay vẫn tiếp tục thì thầm với hiện tại. Trong từng ngõ ngách của triển lãm, người xem nhận ra rằng những gam màu rực rỡ ấy đang sống, đang kế thừa và tiếp lời một trường phái vốn khai sinh từ một thế giới đang bùng nổ đổi thay, giống hệt với nhịp điệu thời đại công nghệ mà chúng ta đang sống.

ÁNH SÁNG LÀ NGÔN NGỮ CỦA HỘI HỌA ẤN TƯỢNG

Một trong những trải nghiệm mạnh mẽ nhất tại triển lãm Into the Modern chính là cảm giác chứng kiến cuộc cách mạng mà thế hệ họa sĩ Ấn tượng khởi xướng. Họ là những người đầu tiên từ chối các chủ đề huyền thoại, lịch sử vốn được xem là “xứng đáng với nghệ thuật” ở thời đại của họ, để hướng ánh nhìn về những điều chân thật trong đời sống thường nhật: ánh mặt trời trên mái tóc, chuyển động của nước, hơi ấm của buổi chiều, một buổi dạo chơi, một người lao động nơi bến cảng…

Ở khu vực Plein Air Impressionism, người xem cảm thấy Monet hay Renoir như đang đứng cạnh mình, để lại những vệt cọ còn tươi trên mặt toan. Những bức tranh tái hiện những xúc cảm chân thực, nắm bắt những chuyển động thoáng qua, phản ánh tâm hồn nhạy cảm và phong phú của người nghệ sĩ trước những vẻ đẹp nhỏ bé nhất của cuộc sống. Khu Modern Encounters lại nhắc ta nhớ Paris đã thay đổi mãnh liệt như thế nào vào cuối thế kỷ 19. Những đại lộ Haussmann, những quán café náo nhiệt, những mùa khiêu vũ ở Bougival… Tất cả hiện lên trong gam màu sống động của Renoir hay góc nhìn sắc lạnh của Manet.

Ở mỗi bước chân, ta nhận ra rằng các nghệ sĩ Ấn tượng đang sống trong một thế giới biến đổi nhanh không kém thế giới số ngày nay. Họ cảm nhận công nghiệp hóa đang làm rung chuyển thiên nhiên, họ bước vào những đô thị mới và cố tìm lại bản chất con người trong dòng chảy hiện đại. Tất cả những điều ấy – sự thay đổi của môi trường, đô thị, lao động… vẫn là những vấn đề nóng hổi của thế kỷ 21.

NHỮNG ĐIỂM NHẤN CHỈ CÓ TẠI BẢO TÀNG QUỐC GIA SINGAPORE

Không chỉ tái hiện lịch sử, Into the Modern còn thể hiện cách nghệ thuật tại Đông Nam Á đối thoại với trường phái Ấn tượng. Tại các khu ARTelier tương tác, khách thưởng lãm có thể xem một phim hoạt hình được thực hiện riêng cho triển lãm về sự hình thành của hội họa plein-air ở Việt Nam. Hai khu vực ARTelier khác được lấy cảm hứng từ nghệ sĩ Singapore Georgette Chen và Lim Yew Kuan. Tại đây, khách thưởng lãm có thể vẽ en plein air theo cách mà Georgette Chen từng thực hành, hoặc khám phá những bản in lặp của Lim Yew Kuan vốn gợi nhớ đến phương pháp quan sát và xử lý hình ảnh của Camille Pissarro.

17 bức tranh của danh họa Monet, từ cánh đồng hoa anh túc, những đụn rơm trong khung cảnh đầy tuyết đến cây cầu kiểu Nhật uốn cong trên hồ súng… tạo nên điểm nhấn huy hoàng cho toàn bộ hành trình. Đứng trước mỗi bức tranh, ta hiểu vì sao Monet dành cả đời để trở lại cùng một nơi, cùng một khung cảnh. Chỉ khi quan sát đủ lâu một điều gì đó, ta mới thật sự nhận ra mỗi khoảnh khắc đều có thể ẩn chứa những ý nghĩa tráng lệ.

CUỘC ĐỐI THOẠI CỦA HIỆN TẠI VÀ QUÁ KHỨ

Điều khiến triển lãm lay động hơn cả chính là cảm giác quen thuộc. Nếu một thế kỷ trước, các họa sĩ quan sát thế giới đang đổi thay, thì ngày nay, chúng ta cũng đang đứng trước một ngã rẽ tương tự. Họ vẽ lại những cảm xúc mà con người gặp phải trước sự bùng nổ của đô thị và công nghệ, còn chúng ta thì đối diện với những chuyển đổi số và khủng hoảng môi trường ở quy mô lớn hơn gấp nhiều lần. Và chính tại điểm giao giữa hai thời đại ấy, Into the Modern khiến chúng ta nhận ra rằng nghệ thuật là phương tiện sống động nhất giúp ghi lại những gì con người chưa kịp nhận ra, chưa kịp đặt tên.

ELLE Việt Nam đã có dịp trò chuyện cùng Phoebe Scott – Giám tuyển cấp cao tại National Gallery Singapore, người đứng đằng sau triển lãm đầy tham vọng này. Qua cuộc đối thoại ấy, chúng tôi cảm nhận rõ tầm nhìn của một người dành trọn tâm huyết cho nghệ thuật, luôn khao khát kể lại câu chuyện của chủ nghĩa Ấn tượng và cách nó vẫn âm thầm giao tiếp, đối thoại với con người trong thời hiện đại.

Trước tiên, chị có thể chia sẻ về nguồn cảm hứng của chị và cả đội ngũ khi bắt tay vào triển lãm này?

Chúng tôi thật may mắn được hợp tác với đội ngũ giám tuyển từ Bảo tàng Mỹ thuật Boston, nơi sở hữu BST tranh Ấn tượng vô cùng phong phú. Ngay từ những cuộc thảo luận đầu tiên, chúng tôi đã cùng nhau định hình một câu chuyện có ý nghĩa cho khu vực Đông Nam Á: các nghệ sĩ Ấn tượng chính là những người có ảnh hưởng lớn trong việc nâng cuộc sống hiện đại thành chủ đề nghệ thuật, ghi lại những khoảnh khắc thường ngày của thời đại họ.

Chúng tôi cảm thấy đây là điều vẫn mang nhiều ý nghĩa với con người ngày nay. Những chủ đề xuất hiện trong các tác phẩm Ấn tượng như đô thị hóa, biến đổi môi trường, lao động, tất cả đều là những vấn đề mà chúng ta vẫn đang quan tâm và trăn trở.

Triển lãm này đặt trường phái Ấn tượng trong đối thoại với tính hiện đại. Theo chị, trường phái Ấn tượng vẫn giữ được giá trị của nó trong thế giới ngày nay như thế nào?

Khi nhìn vào các tác phẩm Ấn tượng, bạn sẽ thấy những nghệ sĩ đang trải nghiệm sự hiện đại hóa với tốc độ đáng kinh ngạc. Từ việc cải tạo quy mô lớn hoàn toàn thay đổi diện mạo Paris, đến những nhận thức đầu tiên về biến đổi môi trường qua công nghiệp hóa và tác động của nó lên thiên nhiên – tất cả đều hiện diện trong tranh của các nghệ sĩ Ấn tượng và những người cùng thời. Và những vấn đề này vẫn thực sự có ý nghĩa với chúng ta ngày nay.

Chúng ta cũng đang trải qua những thay đổi trong đời sống đô thị và trong thiên nhiên. Nhưng khi nhìn lại, chúng ta vẫn nhận ra được những khoảnh khắc trong quá khứ khi các nghệ sĩ ấy cũng đang chú ý đến chính những vấn đề tương tự.

Trong quá trình chuẩn bị triển lãm, chị có cân nhắc đến việc khán giả Đông Nam Á – những người đến từ bối cảnh văn hóa khác biệt – sẽ tiếp nhận ý tưởng về trường phái Ấn tượng như thế nào không?

Chúng tôi đã cân nhắc điều này rất kỹ vì đối với National Gallery Singapore, điều quan trọng là bất kể chúng tôi trình bày điều gì, chúng từ đâu đến, đều phải có ý nghĩa với khán giả khu vực. Vì vậy, chúng tôi không muốn giới thiệu trường phái Ấn tượng như những kiệt tác châu Âu mà mọi người nhất định phải xem, mà muốn tìm cách giải thích tại sao Chủ nghĩa Ấn tượng vẫn còn ý nghĩa và có sự liên quan với khán giả ngày nay.

Mỗi nghệ sĩ đại diện cho một khía cạnh khác nhau của trường phái Ấn tượng. Vậy theo chị, điều gì kết nối họ lại với nhau?

Các nghệ sĩ Ấn tượng đều có phong cách riêng biệt, nhưng điều thực sự kết nối họ là mong muốn thể hiện những gì họ trực tiếp trải nghiệm trong cuộc sống hằng ngày. Với Degas, đó là cuộc sống đô thị hiện đại. Với Renoir, ở một mức độ tương đồng với Monet, đó là việc nắm bắt từng khoảnh khắc của một địa điểm. Cách tiếp cận này rất đặc biệt vì trước đó, các nghệ sĩ châu Âu thường ưu tiên vẽ những cảnh thần thoại hoặc lịch sử trọng đại, chứ không phải thực tế sống động trong trải nghiệm hằng ngày.

17 tác phẩm của Monet là điểm nhấn được mong đợi nhất của triển lãm này. Vậy, ngoài ánh sáng và màu sắc đặc trưng của ông, chị hy vọng khán giả sẽ khám phá được điều gì khác trong triển lãm này?

Điều thú vị khi nhìn vào BST Monet là sự cam kết của ông trong việc thấu hiểu từng địa điểm. Ông quay lại những nơi giống nhau nhiều lần – dù chỉ là khung cảnh rất đơn giản – và cống hiến hết mình để vẽ chúng. Tôi thấy điều này rất đẹp, rằng bạn có thể thiết lập kết nối sâu sắc với một không gian qua nghệ thuật.

Theo quan điểm của chị, trường phái Ấn tượng liên hệ như thế nào với tốc độ đô thị hóa và biến đổi môi trường mà chúng ta đang trải qua ngày nay?

Ngày nay, chúng ta đang trải qua những thay đổi tương tự nhưng ở quy mô tập trung hơn nhiều – gần như chúng ta đang ở giai đoạn cuối của hiện đại hóa còn họ ở giai đoạn đầu. Thật thú vị khi nhìn lại cách họ phản ứng với những biến chuyển ấy. Tôi luôn tin rằng vai trò của nghệ thuật không chỉ giúp chúng ta nhận thức, mà còn giúp chúng ta xử lý những gì đang quan sát và trải nghiệm.

Được biết chị cũng từng học tiến sĩ về nghệ thuật ở Hà Nội?

Đúng vậy. Tôi là một sinh viên nghiên cứu về nghệ thuật châu Á hiện đại và đã thực hiện nghiên cứu tiến sĩ về Trường Mỹ thuật Đông Dương, khoa Kháng Chiến. Tôi học nghiên cứu tiến sĩ tại Hà Nội vào 2008 – 2009 và hoàn thành nghiên cứu này vào năm 2012. Sau đó, tôi được tuyển dụng làm việc tại National Gallery Singapore nhờ nghiên cứu mà tôi đã thực hiện về nghệ thuật Việt Nam

Quan điểm của chị về sự phát triển của các nghệ sĩ Việt Nam hoặc phong trào nghệ thuật Việt Nam nói chung là gì?

Tất nhiên, tôi vẫn phụ trách thu mua tác phẩm nghệ thuật Việt Nam cho BST của bảo tàng, nên luôn được truyền cảm hứng khi thấy những gì các nghệ sĩ Việt Nam đang sáng tạo. Ngay lúc này, phòng tranh của chúng tôi cũng có một tác phẩm ủy nhiệm mới đáng chú ý – Temple của nghệ sĩ người Mỹ gốc Việt Tuấn Andrew Nguyễn – trưng bày ở tầng trên cùng. Đây là một tác phẩm thơ mộng tuyệt đẹp có nhiều sự cộng hưởng với lịch sử Việt Nam. Tôi rất phấn khích khi National Gallery Singapore có cơ hội giới thiệu những tài năng phi thường như thế này.

Chị hy vọng du khách sẽ mang theo những cảm xúc hay suy ngẫm gì sau khi trải nghiệm triển lãm?

Điều tôi thực sự hy vọng du khách sẽ cảm nhận là sức mạnh của nghệ thuật trong việc truyền tải thông điệp xuyên thời gian. Ngày nay, chúng ta bị choáng ngợp bởi những hình ảnh kỹ thuật số tức thời, nhưng thật kỳ diệu khi những tác phẩm từ hơn 100 năm trước vẫn có thể kể cho chúng ta điều gì đó có ý nghĩa, vẫn khiến chúng ta xúc động.

Tôi cũng hy vọng du khách sẽ cảm nhận được rằng quá khứ vẫn có thể giao tiếp với chúng ta một cách đầy ý nghĩa. Các nghệ sĩ Ấn tượng là những người đầu tiên ghi lại trải nghiệm về tính hiện đại mà chúng ta vẫn đang sống, và đó là lý do tại sao những tác phẩm của họ vẫn còn nguyên sức hấp dẫn dù đã hơn một thế kỷ.

Cảm ơn những chia sẻ của chị.

 

Triển lãm Into The Modern: Impressionism from the Museum of Fine Arts, Boston tại Singapore National Gallery mở cửa cho khách tham quan từ ngày 14/11/2025 đến ngày 1/3/2026. 

 

---

Xem thêm

•[ELLE Saigon Special] Nhiếp ảnh gia Naoto Ohike: “Sự tự do là điều đặc trưng nhất của Sài Gòn”

•Triển lãm “phóng chiếu một ý nghĩ” – Ngôi nhà được xây dựng dựa trên kiến trúc của các giác quan

•Nét đẹp sống động của phụ nữ trong triển lãm tranh hình thể của 10 họa sĩ Việt Nam

---