Sự tự ti không chỉ thể hiện qua thái độ rụt rè, nhút nhát, thiếu lòng tự trọng mà còn được bộc lộ qua cảm giác vượt trội hơn người khác. Cảm giác này còn được gọi là phức cảm thượng đẳng. Vậy phức cảm thượng đẳng là gì và biểu hiện của nó như thế nào? Cùng ELLE tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé.

Phức cảm thượng đẳng là gì?

Theo chuyên gia tâm thần học Alfred Adler, phức cảm thượng đẳng là thái độ, suy nghĩ cho rằng bản thân giỏi giang, vượt trội hơn mọi người. Những người mang trong mình trạng thái cảm xúc này thường phóng đại giá trị bản thân nhằm che đậy cảm giác tự ti xuất phát từ nội tâm.

Ảnh: Unsplash

tự ti – nguyên nhân của trạng thái phức cảm thượng đẳng

Nhà tâm lý học Kristin Valentino cho biết, những người bị ngược đãi khi còn nhỏ thường mang tâm lý tổn thương và cảm giác tự ti năng nề. Sự thờ ơ, lãnh cảm hoặc chê bai thường xuyên của gia đình khiến họ cảm thấy thua kém. Do đó, họ thường tìm cách “khỏa lấp” cảm giác này thông qua việc thể hiện, phô trương những thành tích, tài năng và luôn cho rằng mình giỏi giang hơn người khác.

Ngoài ra, phức cảm thượng đẳng còn đến từ những kỳ vọng, áp đặt của bản thân, gia đình và cộng đồng. Rất nhiều người trở nên thiếu tự tin khi chứng kiến sự thành công của bạn bè, người thân. Trạng thái này trở nên rõ ràng hơn khi mà truyền thông đang ngày càng phát triển mạnh mẽ. Mạng xã hội – công cụ kết nối con người – lại vô tình trở thành gánh nặng trên vai chúng ta. Bởi ở nơi đó, nhiều người luôn áp lực về việc phải mặc gì, hành xử như thế nào, thể hiện sự xuất chúng của mình ra sao?…

Những người mang phức cảm thượng đẳng thường nhầm tưởng điều họ muốn hướng đến với khả năng của mình. Phức cảm thượng đẳng có thể trở thành rối loạn nhân cách phức cảm thượng đẳng, rối loạn ái kỷ hoặc thậm chí là bệnh hoang tưởng…

Bí quyết sống

Học cách kiểm soát bản thân để làm chủ cuộc đời

Biểu hiện của phức cảm thượng đẳng

1. Luôn cho rằng mình đúng

Vì mang tâm lý vượt trội hơn mọi người nên những người sở hữu phức cảm thượng đẳng thường cho rằng ý kiến của mình là đúng còn của người khác là sai. Họ hay đổ lỗi cho hoàn cảnh và không bao giờ tự chịu trách nhiệm cho những hành động của mình. Để chứng minh mình đúng, những người này còn sẵn sàng làm tổn thương và hạ bệ người khác.

2. Quá chải chuốt vẻ ngoài

Để che lấp sự tự ti, người mang phức cảm thượng đẳng lựa chọn cách chăm chút, đầu tư tối đa cho ngoại hình của mình. Họ thường khoác lên mình những bộ cánh đắt tiền, đồ trang sức lấp lánh hay những món phụ kiện xa hoa… Thay vì tin tưởng vào chính mình, họ “mượn” vẻ ngoài và những thứ phù phiếm để thể hiện giá trị bản thân. Những người này tin rằng vẻ ngoài hấp dẫn sẽ giúp họ trở thành trung tâm của sự chú ý và trở nên ưu việt hơn trong mắt mọi người xung quanh.

Ảnh: Unsplash

3. Muốn nghe lời tán dương

Người có phức cảm thượng đẳng rất muốn lắng nghe những lời tán dương. Họ tin rằng sự ngợi khen sẽ làm cho giá trị của họ được “nâng tầm”. Họ khước từ mọi lời góp ý, đóng góp vì sợ phải đối mặt với điểm yếu của bản thân.

Bí quyết sống

6 lợi ích không ngờ của sự nhàm chán

4. hay lảng tránh và Sống tách biệt

Không chỉ mong muốn được chú ý, khen ngợi, người mang phức cảm thượng đẳng còn muốn sống tách biệt. Bởi vì họ sợ “chiếc mặt nạ” đẹp đẽ của mình sẽ bị “gỡ” xuống. Những người này tìm mọi cách để viện cớ, phủ nhận những hạn chế của mình để hình ảnh cá nhân luôn hoàn hảo trong mắt người đối diện.

Ảnh: Unsplash

Theo nhiều nghiên cứu, người có phức cảm thượng đẳng cần được trị liệu tâm lý. Bên cạnh đó, họ cũng cần được lắng nghe, chia sẻ và góp ý thẳng thắn.

Con người vốn dĩ không ai hoàn hảo. Đôi khi chúng ta sẽ có những nhìn nhận chưa đúng đắn về bản thân. Tuy nhiên, điều quan trọng là dũng cảm nhìn thẳng vào vấn đề để có thể cải thiện và trở thành phiên bản tốt hơn của chính mình.