Ở bài viết này, ELLE chỉ xin giới thiệu những bộ phim điện ảnh về đề tài âm nhạc, hoặc âm nhạc xuất hiện như một yếu tố quan trọng để kết nối nhân vật, thể hiện thông điệp của đạo diễn. Xin không liệt kê những bộ phim thuộc thể loại nhạc kịch (Phim ca nhạc, phim nhạc kịch (tiếng Anh: musical film) là một thể loại phim trong đó các bài hát được các nhân vật thể hiện xen lẫn với mạch kể, đôi khi đi kèm với các bài nhảy, và trở thành ngôn ngữ chính trong phim) như Greatest Showman, La La Land, Mamma Mia!, Les Misérables… vì sẽ có những bài viết khác dành riêng cho thể loại này.

1. The Pianist – Nghệ sĩ dương cầm (2002)

The Pianist là bộ phim điện ảnh do Roman Polanski làm đạo diễn và Adrien Brody thủ vai chính, dựa trên cuốn hồi ký cùng tên của tác giả người Do Thái – Ba Lan, nhạc sĩ Wladyslaw Szpilman. Ngoài chiến thắng 3 giải Oscar và được đề cử ở 6 hạng mục, bộ phim còn giành được giải Palme d’Or tại liên hoan phim Cannes 2002, giải BAFTA cho phim hay nhất, đạo diễn xuất sắc nhất năm 2003 và 7 giải César của Pháp cho hình ảnh đẹp nhất, đạo diễn xuất sắc nhất, và nam diễn viên xuất sắc nhất cho Brody.

Chuyện phim xoay quanh Wladyslaw Szpilman – một nhạc công Do Thái sống tại Ba Lan trong thế chiến hai. Từ đỉnh cao danh vọng, Szpilman bỗng chốc mất đi tất cả. Anh và gia đình bị dồn tới trại tập trung của phát xít, sống trong cảnh tạm bợ khổ sở và lao động chân tay nặng nhọc. Tồi tệ hơn cả là gánh nặng tinh thần đeo đẳng suốt cuộc thanh trừng người Do Thái. Quân lính Đức có thể tùy ý đánh đập, xỉ nhục và bắn giết bất cứ ai chúng thấy ngứa mắt. Sau nhiều lần thoát chết và được các du kích Ba Lan cưu mang, anh chuyển đến sống ở một nơi ẩn nấp có cây đàn dương cầm cũ kỹ nhưng buộc phải giữ im lặng. Ngày ngày, Szpilman chơi nhạc trong tưởng tượng. Tiếng đàn vẫn lảnh lót trong trái tim anh dù súng đạn đang nổ ngoài kia. Rồi đến một ngày, một sĩ quan phát xít Đức phát hiện ra Szpilman và đã được tiếng đàn của anh cứu rỗi…

Szpilman không phải là hình mẫu anh hùng tiêu biểu, trái lại, anh quá “nghệ sĩ”, quá yếu đuối. Thứ mạnh mẽ duy nhất tồn tại trong con người anh chính là tình yêu – tình yêu âm nhạc, tình yêu cuộc sống, tình yêu con người. Âm nhạc là ngôn ngữ của Szpilman và chính thứ ngôn ngữ không biên giới ấy đã khơi gợi nơi người sĩ quan Đức những xúc cảm về gia đình, về cái đẹp, cái thiện – phần nhân tính khuất lấp giữa bạo tàn chiến tranh.

2. The Chorus (les Choristes) – Dàn đồng ca (2004)

Pierre Morhange, một nhạc trưởng nổi tiếng ở Hoa Kỳ, quay trở về Pháp sau khi biết tin mẹ mình mất ngay trước một buổi biểu diễn. Pépinot, người bạn vong niên của Morhange, đến tìm ông cùng với một bài báo cũ viết về Clément Mathieu, người giám thị cũ của họ.

Tháng 1/1949, Clément Mathieu, giáo viên âm nhạc đang thất nghiệp, được nhận vào làm giám thị trong trường nội trú nam sinh “Fond de L’étang”. Tại đây, những phương pháp giáo dục của hiệu trưởng Rachin gây nhiều khó khăn trong việc ổn định học sinh. Nhờ vào việc tập hát cho học sinh, Clément đã thay đổi bầu không khí nặng nề nơi đây, mặc dù vị hiệu trưởng không hề thích phương pháp này. Ông đặc biệt chú ý đến Morhange bởi cậu có chất giọng trời cho và khuyên mẹ cậu nên để cậu thi vào Nhạc viện. Sau đó không lâu, ông đã phải lòng bà.

Một ngày nọ, khi vị hiệu trưởng vắng mặt, Clément dẫn bọn trẻ vào rừng cắm trại. Trong lúc họ đang vui chơi, Pascal Mondain, một học sinh cũ, đã phóng hỏa đốt trường để trả thù. Biết tin, hiệu trưởng Rachin liền quay trở về trường và đổ trách nhiệm lên đầu Clément. Sau đó, ông bị sa thải, nhưng lúc rời khỏi trường, tất cả học sinh đã thả rất nhiều máy bay giấy chứa lời cảm ơn của chúng xuống sân. Ngay khi vừa bước lên xe, Pépinot chạy đến và xin được đi theo ông. Sau khi Pépinot đi với Clément, Morhange cũng cùng mẹ chuyển đến Lyon, theo học ở Học viện Âm nhạc. Các đồng nghiệp cũ của Mathieu lên án phương pháp giáo dục của Rachin, vì vậy một cuộc thanh tra được thực hiện và vị hiệu trưởng bị sa thải.

Bên cạnh câu chuyện về tình thầy trò và phương pháp giáo dục, đây còn là một bộ phim về âm nhạc vô cùng thú vị, đặc biệt là những bản nhạc Pháp được thể hiện qua giọng ca cao vút của các em học sinh. Từ những cậu bé cá biệt, quậy phá, vô lễ, ngỗ nghịch và không màng đến học tập, Clément đã tập hợp các em thành một dàn đồng ca, tìm ra vị trí phù hợp cho chất giọng của từng bạn, kiên nhẫn hướng dẫn, để âm nhạc chữa lành tâm hồn và mang lại cho các em một thế giới mới, tươi đẹp và trong sáng hơn. Đây là một trong những bộ phim về âm nhạc hay nhất mà bạn nhất định phải xem một lần trong đời.

3. Music & Lyrics – Lời ca & tiếng nhạc (2007)

Một bài hát hay không thể thiếu những ca từ xinh đẹp, và những ca từ xinh đẹp phải được gắn chặt với những giai điệu du dương. Music & Lyrics là một bộ phim về âm nhạc như thế – một tổng thể kiến trúc hài hòa và thi vị trong một thứ nghệ thuật được xem như là xương sống của nhân loại. Bộ phim đã đem người xem trở lại thập niên 80 với những bài hát nhẹ nhàng, sâu lắng nhưng không kênh kiệu, cùng với câu chuyện của những kẻ giữ kiếp “cầm ca” còn đó những thăng trầm và tiếng vọng thời thế mà đôi khi người xem cũng man mác chạnh lòng.

Alex Platcher là một ca sĩ nổi tiếng trong một ban nhạc Pop thập niên 80 nhưng giờ đây, tất cả chỉ là dĩ vãng. Bị quên lãng và không thể bắt nhịp kịp những ca sĩ trẻ, Alex cần phải làm gì đó để tìm lại vinh quang ngày xưa, tạo nên chiều sâu cảm xúc và thưởng lãm nghệ thuật thật sự qua ca từ. Nhưng viết lời nhạc vốn là sở đoản của Alex. Thế rồi Sophie xuất hiện như một thiên thần và mang đến cho Alex những ca từ ngọt ngào nhất. Họ trở thành một cặp không thể tách rời vì Lời Ca và Tiếng Nhạc mãi mãi là đôi bạn tri kỷ.

Music & Lyrics đưa người xem vào thế giới lung linh của các nhà soạn nhạc, của những ngọn nguồn cảm xúc tinh khôi nhất và như là một phần của bản thể sáng tạo nghệ thuật. Ở góc độ thiên vị mà nói thì âm nhạc trong Music & Lyrics đúng là quá hoàn hảo cho một bộ phim nhẹ nhàng tinh tế kết hợp giữa kể chuyện đời, chuyện tình và gửi gắm vào đó biết bao trăn trở cho tương lai và số phận. Bộ phim cũng làm sống lại những thập niên 80, 90, khoảng thời gian mà các boyband và girlband nở rộ, âm nhạc giàu chất thơ, nghe một lần là nhớ mãi.

4. Secret – Bí mật không thể nói (2007)

Bí mật không thể nói (tựa tiếng Anh: Secret) là bộ phim tình cảm lãng mạn đầu tay của nhạc sĩ, ca sĩ, nhà sản xuất âm nhạc Đài Loan Châu Kiệt Luân. Anh thủ vai nam chính và giữ vai trò đồng tác giả kịch bản, đạo diễn kiêm luôn việc soạn toàn bộ nhạc phim. Bộ phim đã nhận được 6 đề cử tại Giải Kim Mã lần thứ 44 và giành phần thắng trong các hạng mục phim Đài Loan xuất sắc nhất của năm, Nhạc phim xuất sắc nhất với ca khúc Bí mật không thể nói và Kỹ xảo hình ảnh xuất sắc nhất của năm, đồng thời cũng được đề cử cho hạng mục Phim châu Á xuất sắc nhất tại Giải thưởng Điện ảnh Hồng Kông lần thứ 27 năm 2008.

Diệp Tương Luân (Châu Kiệt Luân) là một học sinh chuyên ngành piano được chuyển đến Trường Trung học Đạm Giang – ngôi trường nổi tiếng dành cho các học sinh có năng khiếu âm nhạc, đặc biệt là piano. Vào ngày đầu tiên đến trường, tình cờ anh nghe được một giai điệu bí ẩn trong phòng tập piano cũ. Tại đây, anh gặp Lộ Tiểu Vũ (Quế Luân Mỹ), cũng là môt tài năng piano. Tựa như bản nhạc mà cô vừa chơi, Tiểu Vũ đầy bí ẩn và không giống như học sinh của trường cho lắm.

Những bản nhạc và cây đàn piano dần dần kết nối hai con người lại với nhau. Tuy nhiên, vì hiểu lầm Tương Luân có tình cảm với người con gái khác, Tiểu Vũ bỗng nhiên biến mất và chỉ xuất hiện một lần trong ngày lễ tốt nghiệp của anh rồi lại biến mất lần nữa. Tương Luân tìm mọi cách để gặp lại Tiểu Vũ và phát hiện ra Tiểu Vũ là học sinh của trường cách đây 20 năm. Nhờ chơi bản nhạc Secret mà Tiểu Vũ có thể đến tương lai 20 năm sau và gặp Tương Luân. Tuy nhiên, mỗi lần đến tương lai, chỉ có người đầu tiên mà cô nhìn thấy mới có thể nhìn thấy cô. Đó là lý do Tiểu Vũ luôn nhắm mắt bước 108 bước từ phòng piano đến lớp học của Tương Luân để được nhìn thấy anh đầu tiên, nhưng đôi khi vẫn bị lỡ mất nhau.

Khi biết được sự thật, ngay trong đêm phòng piano cũ bị dỡ bỏ, Tương Luân đã chơi bản nhạc Secret để trở về quá khứ gặp Tiểu Vũ và ở lại với cô mãi mãi.

Mặc dù xoay quanh chuyện tình cảm đậm chất ngôn tình – giả tưởng, Bí mật không thể nói vẫn được xem là một trong những bộ phim về âm nhạc hay nhất của Đài Loan. Đời sống nghệ thuật của một ngôi trường âm nhạc, những cuộc tỉ thí giữa các tài năng piano, những bản nhạc như được ướp men tình yêu của Tương Luân và Tiểu Vũ… chắc chắn sẽ làm thỏa mãn những người xem khó tính nhất.

Sao & Style

10 bộ phim âm nhạc thắng giải Oscar hạng mục Phim hay nhất

5. August Rush – Thần đồng âm nhạc (2008)

August Rush là bộ phim về âm nhạc xoay quanh cậu bé thiên tài Evan. Được gửi tại một trại mồ côi ở New York từ khi mới sinh ra, Evan luôn lắng nghe những thanh âm của thế giới với niềm tin mãnh liệt rằng mình có thể lắng nghe được tiếng gọi của cha mẹ đẻ. Câu bé có đôi tai thiên bẩm nhanh nhạy với âm thanh, có thể đứng hàng giờ để lặng nghe những âm thanh xung quanh mình. Evan không chỉ nghe những đĩa nhạc, mà còn lắng nghe sự va chạm của những chiếc cốc, những chiếc lá trong gió, tiếng của cái túi bay trên vỉa hè, tất tần tật những gì có âm điệu lọt vào đôi tai của cậu.

Một nhân viên xã hội tốt bụng tên Richard Jeffries (Terrence Howard) cho rằng đã đến lúc cậu bé 11 tuổi cần phải được một gia đình đàng hoàng nuôi dạy. Nhưng Evan đã quyết định ra đi để tiếp tục theo đuổi mong muốn tìm lại cha mẹ. Len lỏi giữa phố phường, Evan đắm chìm trong muôn vàn âm nhạc: từ các cửa hiệu, từ ngã tư giao thông, từ những người hát rong trên đường. Nhờ Evan, người ta chững lại, thèm lắng nghe những âm thanh quanh mình. Bản giao hưởng cuộc sống thật diệu kì mà sự tấp nập đã cuốn trôi khiến ta vô tình không thấy.

Ở New York, Evan gặp Wizard, kẻ chỉ dạy bọn trẻ lang thang âm nhạc, biến chúng thành những nghệ sĩ đường phố để kiếm tiền cho hắn. Tất nhiên, Wizard sẽ biến Evan thành một thần đồng mới nổi “August Rush” rồi lợi dụng cậu. Evan bỏ chạy, lần này cậu trốn vào một tu viện. Ở đó, tài năng âm nhạc của cậu lại một lần được khai phá. Cậu bé được phép đến tham gia buổi giao hưởng tại một buổi hòa nhạc lớn. Nhưng Wizard liệu có để cậu bé yên? Trong khi đó, bố mẹ của Evan là nghệ sĩ cello Lyla và tay rocker Louis cũng đang trên đường đến New York. Làm thế nào để họ tìm lại được với nhau khi mà Louis không hề biết Evan tồn tại, còn Lyla chưa một lần nhìn thấy mặt cậu bé?

6. A wonderful moment – Khoảnh khắc tuyệt vời (2013)

Giám đốc âm nhạc Yoo Il-Han (Kim Rae Won) là một kẻ kiêu ngạo và cũng không ngại ngùng phóng đại tài năng của mình. Anh đã từng là một giám đốc âm nhạc đầy hứa hẹn, nhưng sau thất bại phòng vé của một vở nhạc kịch kinh phí lớn, anh hiện đang đạo diễn các vở nhạc kịch cho trẻ em. Tuy nhiên, anh luôn mơ ước một ngày nào đó sẽ được đặt chân đến sân khấu Broadway ở thành phố New York.

Cơ hội đã đến với anh khi một chương trình về âm nhạc mở cuộc thi tuyển chọn. Thí sinh chiến thắng sẽ cùng vị đạo diễn đã huấn luyện mình trình diễn trên sân khấu Broadway. Yoo Il-Han sau đó chọn một đứa trẻ có tên Young-Kwan (Ji Dae Han), đứa bé da màu có nửa dòng máu là Philippines, yêu ca hát và luôn mong muốn tìm được người bố Hàn Quốc của mình. Il Han lúc đầu không đặt nhiều kỳ vọng vào Young Kwan, vì cậu bé không biết nhảy, nên anh chỉ huấn luyện cậu bé một cách miễn cưỡng. Nhưng sau đó, anh bắt đầu phát hiện những khả năng đặc biệt của Young Kwan.

7. Whiplash – Tay trống cự phách (2014)

Whiplash là bộ phim về âm nhạc xoay quanh Andrew, chàng sinh viên chân ướt chân ráo mới nhập học tại Nhạc viện Shaffer, nơi chuyên đào tạo những nhạc công hàng đầu của thành phố New York. Theo đuổi chơi trống trong thể loại nhạc jazz, Andrew mơ một ngày có thể trở thành huyền thoại, sánh ngang tầm Buddy Rich. Cuộc gặp tình cờ với thầy giáo Terrence Fletcher đã giúp cậu đến với ban nhạc danh giá nhất trường. Tuy nhiên, đó cũng chính là mở đầu chuỗi ác mộng dành cho Andrew khi thầy Terrence vốn là người luôn đòi hỏi ở các sinh viên của mình sự hoàn hảo tối đa.

Lấy nhạc jazz làm chủ đạo nhưng Whiplash lại là câu chuyện xoay quanh mối quan hệ giữa Andrew và Terrence, qua đó đặt ra câu hỏi về cái giá của sự hoàn hảo, cũng như những giới hạn để con người có thể vươn tới sự vĩ đại trong nghệ thuật.

8. Your lie in April – Lời nói dối tháng Tư (2016)

Dựa trên manga nổi tiếng cùng tên của tác giả Arakawa Naoshi, phiên bản live-action Lời nói dối tháng Tư không chỉ bám sát cốt truyện mà còn là một bộ phim điện ảnh về âm nhạc được đầu tư kỹ lưỡng cả phần nghe lần phần nhìn. Tuy không gây ám ảnh như bản anime nhưng bộ phim vẫn lột tả được thế giới sáng tạo của những người trẻ tuổi và cả chuyện tình yêu trong sáng tuổi học trò.

Thần đồng piano Kosei Arima thống trị các giải đấu và trở nên nổi tiếng trong giới âm nhạc. Tuy nhiên, sau cái chết của mẹ – đồng thời cũng là người dạy piano cho cậu – Kosei bị suy nhược thần kinh trong một cuộc thi khi mới 11 tuổi. Kể từ đó, cậu không thể nghe tiếng đàn do chính mình đánh dù cậu không có vấn đề khác về thính giác. Hai năm trôi qua, Kosei không hề chạm vào cây đàn và nhìn thế giới qua cái nhìn đơn sắc. Cậu tự giải nghệ và bước tiếp cùng với những người bạn tốt, Tsubaki và Watari. Cho tới một ngày, một cô gái đã thay đổi tất cả. Kaori Miyazono – nữ sinh cùng lớp với Tsubaki và cũng là một nhạc công violin có thiên hướng chơi tự do – đã giúp Kosei trở lại với thế giới âm nhạc và cho cậu thấy âm nhạc có thể mang lại cảm xúc mà không cần phải gò bó như cách cậu từng chơi.

9. Our Shining Days – Thiếu nữ tỏa sáng (2017)

Thiếu nữ tỏa sáng là bộ phim về âm nhạc xoay quanh Trần Kinh, một cô gái thông minh, tinh quái, dám yêu dám hận. Là một kì tài trong bộ môn đàn Dương cầm Trung Quốc của khoa Âm nhạc Dân tộc, mối quan hệ của Trần Kinh rất hẹp, chỉ có một cậu bạn thân cam lòng lo liệu trước sau cho cô. Trớ trêu thay, Trần Kinh của khoa Âm nhạc Dân Tộc lại đem lòng yêu soái ca đẹp trai nhất trường của khoa Âm nhạc Phương Tây. Nhưng không giống Romeo và Juliet, Trần Kinh bị từ chối thẳng thừng và vô tình khơi dậy mâu thuẫn vốn đã luôn âm ỉ giữa hai khoa lớn nhất trong trường.

Vẫn biết người Trung Quốc có lòng tự tôn dân tộc rất cao và luôn xem trọng văn hóa dân gian, nhưng phải xem Thiếu nữ tỏa sáng mới thấy tinh thần đó được thể hiện rõ ràng như thế nào. Mô-típ quen thuộc, cốt truyện dễ đoán, nhưng bộ phim vẫn hoàn thành xuất sắc sứ mệnh ca ngợi âm nhạc dân tộc Trung Quốc và mang các nhạc cụ cổ truyền của đại lục đến với số đông khán giả.

Mâu thuẫn của hai khoc được giải quyết bằng cuộc tỉ thí âm nhạc và phần thắng thuộc về khoa Âm nhạc Dân tộc (tất nhiên) nhưng đến cuối cùng, trước thông tin khoa Âm nhạc Dân tộc sẽ bị ngừng tuyển sinh vào năm sau, hai khoa vẫn phối hợp cùng nhau để mang âm nhạc dân tộc đến với nhiều người hơn. Điều này đã làm rõ thông điệp “âm nhạc vốn không có ranh giới, nhưng muốn bước ra thế giới thì phải thấu hiểu tinh hoa dân tộc, muốn tiếp cận tương lai thì phải biết trân trọng quá khứ”. Bên cạnh việc nêu bật thực trạng truyền thống dân tộc bị mai một trước cuộc xâm lăng văn hóa phương Tây, người xem cũng sẽ được một phen “nổi da gà” trước những màn trình diễn âm nhạc đỉnh cao.

10. A star is born – Vì sao vụt sáng (2018)

Vì sao vụt sáng (tên gốc tiếng Anh: A Star Is Born) là bộ phim về âm nhạc – chính kịch – lãng mạn của Mỹ, với phiên bản mới nhất vừa ra mắt do Bradley Cooper chịu trách nhiệm đạo diễn và thủ vai chính bên cạnh Lady Gaga, Andrew Dice Clay, Dave Chappelle và Sam Elliott. Đây là bản phim làm lại từ phim điện ảnh cùng tên ra mắt năm 1937. Đây là lần thứ ba bộ phim gốc năm 1937 được thực hiện lại tại Mỹ, theo sau hai tác phẩm năm 1954 và 1976.

Gặp Ally Campana tại một quán bar xa lạ, Jackson Maine, một nam ca sĩ nổi tiếng nhưng mắc chứng nghiện rượu, sớm bị giọng hát đầy lôi cuốn của cô chinh phục. Trong cả buổi tối bên nhau, anh còn phát hiện ra đây là một cô gái cá tính có khả năng sáng tác nhạc đầy hứa hẹn. Quyết mang ngôi sao trả lại bầu trời để có thể tỏa sáng rạng rỡ, Jack đưa Ally đến buổi diễn của mình và khuyến khích cô gái thể hiện ca khúc do chính bản thân sáng tác. Từ đây, cả hai dần tìm thấy sự thăng hoa trong âm nhạc và đồng điệu nơi tâm hồn. Nhưng oái oăm thay, khi tên tuổi Ally ngày một trở nên nổi bật thì Jackson lại càng  chìm trong rượu, chất kích thích và bị những bóng ma từ quá khứ bám lấy.

Không chỉ remake thành công với vai diễn như “đo ni đóng giày” cho Lady Gaga, album nhạc phim còn tiêu thụ được 231.000 bản chỉ sau một tuần ra mắt và xếp vị trí số 1 của Billboard 200. Như vậy cũng đủ hiểu phần âm nhạc của bộ phim được đầu tư kỹ lưỡng như thế nào.

—

Xem thêm: 

Tổng hợp những bản nhạc phim Hollywood giúp bộ phim giàu cảm xúc hơn trong thập niên 2010

Đắm chìm trong những giấc mơ từ bộ phim nhạc kịch The Greatest Showman