Hiệu ứng tắc kè hoa và cách chúng ta lặp lại hành động của người khác
Bạn có bao giờ để ý, khi chúng ta tiếp xúc đủ lâu với một người, chẳng hạn như bạn thân hoặc người yêu, chúng ta thường có xu hướng bắt chước những hành vi của họ một cách vô thức? Trong tâm lý học, người ta gọi hành động lặp lại đó là hiệu ứng tắc kè hoa. Vậy hiệu ứng tắc kè hoa là gì và nó có tác động như thế nào đến đời sống của chúng ta?
Hiệu ứng tắc kè hoa là hiện tượng chúng ta bắt chước phong thái, cử chỉ, hành vi và biểu cảm của những người mà chúng ta thường hay tiếp xúc nhất. Hiệu ứng này khiến bạn thực hiện những thay đổi về hành vi một cách vô thức để hòa hợp với hành vi của những người có mối quan hệ gần gũi với bạn, hay thậm chí là những người lạ mặt. Tên gọi của hiện tượng này được đặt theo tắc kè hoa, một loài động vật có thể thay đổi hình dáng bên ngoài để hòa hợp với môi trường xung quanh nó.
Có thể có đôi lần bạn bắt gặp một người bạn hay người yêu của mình nói những câu cửa miệng hay làm những điệu bộ y hệt bạn, và bạn cũng thấy mình bắt chước các hành động của họ. Đó là hiệu ứng tắc kè hoa và điều này vô cùng bình thường. Tất cả mọi người đều thực hiện hiệu ứng này vài lần trong đời.
Tại sao chúng ta lại làm vậy?
Bắt chước một ai đó, dù vô tình hay cố ý, cũng là một hành động chúng ta làm thường xuyên. Trong khi chúng ta bắt chước người khác một cách có chủ ý chỉ để cho vui, người ta lại không lý giải được vì sao chúng ta lặp lại hành động của người khác một cách vô thức.
Các nhà nghiên cứu cho rằng chúng ta làm như vậy là bởi con người có tiềm năng ảnh hưởng một cách tích cực tới các tương tác xã hội với mọi người xung quanh. Khi bạn bắt chước hành vi của người khác, người bị bắt chước sẽ để ý thấy điều đó và hình thành ấn tượng tốt với bạn.
Ảnh: Pexels/ Sam Lion
Ảnh hưởng của hiệu ứng tắc kè hoa
Nếu bạn sống cùng hay tương tác với ai đó trong một khoảng thời gian đủ lâu, bạn sẽ có xu hướng bị ảnh hưởng bởi một số hành vi, thái độ, nét mặt và cử chỉ của họ. Bạn cũng có thể để ý thấy hiệu ứng tắc kè hoa xảy ra với các cặp đôi yêu nhau trong khoảng thời gian dài hoặc giữa những người bạn thân thiết với nhau.
Hiệu ứng tắc kè hoa đã được chứng minh rằng nó có ảnh hưởng tích cực tới các tương tác xã hội của con người. Theo Tanya L. Chartrand và John A. Bargh – hai nhà tâm lý học đầu tiên phát hiện ra hiện tượng này – những người có khả năng thấu cảm sâu sắc thường bắt chước người khác nhiều hơn người bình thường.
Khi một người thật sự có khả năng thấu cảm, họ sẽ để ý nhiều hơn và tạo ra các kết nối sâu sắc với người họ tương tác, từ đó khiến họ dễ bắt chước hơn.
Tuy nhiên, khi những người không có nhiều khả năng thấu cảm cố gắng bắt chước một ai đó, cử chỉ của họ sẽ bị sai lệch đi, gây ảnh hưởng ngược và không mang lại cho họ nhiều lợi thế xã hội.
Ảnh: Pexels/ Alexander Suhorucov
Sự bắt chước hoạt động như thế nào?
Khi nói đến điệu bộ cơ thể, người ta có hai cách thức bắt chước. Phương thức phổ biến nhất trong hiệu ứng tắc kè hoa là bắt chước kiểu gương soi.
Khi một người bắt chước ai đó theo kiểu gương soi, họ sẽ thực hiện hành động trái ngược với người đối diện. Ví dụ, nếu người bị bắt chước có thói quen làm cử chỉ giơ tay phải trong khi đang nói chuyện, thì người bắt chước sẽ làm hành động tương tự với tay trái.
Bạn cũng có thể bắt chước người khác theo hướng giải phẫu học. Ví dụ, nếu một người thường nhịp bàn chân trái trong khi đang suy nghĩ, bạn cũng nhịp bàn chân trái y chang họ.
Ảnh: Pexels/ Kampus Production
Mặc dù hai phương thức bắt chước này không có quá nhiều điểm khác biệt, nhưng các nhà nghiên cứu chỉ ra rằng chúng mang những hệ quả xã hội khác nhau.
Trong một cuộc nghiên cứu, những người tham gia được yêu cầu tương tác với một người ảo trong môi trường giả lập. Kết quả là những người tham gia bị người ảo bắt chước theo kiểu giải phẫu học cảm thấy khó chịu hơn so với những người tham gia bị người ảo bắt chước theo kiểu gương soi, hay không bị bắt chước gì cả.
Nghiên cứu này cho thấy, nếu bạn bắt chước ai đó theo kiểu giải phẫu học dẫu cho đó là hành vi vô thức, điều đó cũng sẽ gây nên sự khó chịu cho người đối diện.
Cách thực hiện hiệu ứng tắc kè hoa
Đây là hiện tượng tự nhiên ở con người nên việc luyện tập là không cần thiết. Tuy nhiên, bạn cũng nên để ý đến những lợi ích xã hội của hiện tượng này.
Dù bạn đang có mặt trong một căn phòng toàn người lạ hay có những người bạn đã quen biết nhiều năm, hiệu ứng tắc kè hoa sẽ giúp bạn trở nên dễ mến và hòa đồng hơn. Sẽ chẳng sao nếu bạn cố tình thực hiện hiệu ứng tắc kè hoa để trở nên thoải mái hơn và khiến mọi người cảm thấy thân mật hơn với bạn trong một số tình huống xã hội.
Ảnh: Pexels/ Gustavo Fring
Bạn cũng có thể sử dụng hiệu ứng tắc kè hoa để thuận lợi hơn trong cuộc sống. Trong một cuộc thử nghiệm, một nhà nghiên cứu đã bắt chước các cử chỉ, thái độ của một nhóm người tham gia, kết quả là nhóm người này cảm thấy nhà nghiên cứu rất dễ mến. Ngược lại, những ai không bị nhà nghiên cứu này lặp lại hành động và cử chỉ lại không cảm thấy điều tương tự.
Những thái độ và hành vi thường được bắt chước bao gồm:
- Nét mặt
- Giọng điệu
- Cao độ giọng nói
- Sự lên xuống trong giọng nói
Khi bạn bắt chước ai đó, họ sẽ cho rằng bạn là một người có cách nhìn nhận cuộc sống giống với họ. Điều này khiến bạn dễ kết nối và dễ bắt chuyện hơn.
Tuy nhiên, bạn nên để hiệu ứng này xảy ra một cách tự nhiên. Khi người đối diện cảm thấy bạn bắt chước quá lộ liễu, họ sẽ hiểu nhầm rằng bạn đang xúc phạm hoặc mỉa mai họ và điều này sẽ tạo ra hiệu ứng ngược.
Khi bạn bắt chước ai đó một cách có chủ ý, bạn sẽ có xu hướng bắt chước theo kiểu giải phẫu học, tức là lặp lại y chang những hành động của người đối diện. Điều này đã được chứng minh là mang lại những hệ quả tiêu cực.
Sau đây là một số mẹo để bạn có thể thực hiện hiệu ứng tắc kè hoa một cách tích cực:
- Học cách thấu cảm hơn với người khác.
- Trở thành một người lắng nghe tốt hơn. Nghe để thấu hiểu chứ không chỉ đơn thuần phản hồi lại những gì người đối diện nói.
- Hãy thực hiện hiệu ứng một cách đúng đắn. Nếu bạn ép bản thân thực hiện hiệu ứng tắc kè hoa để gây ấn tượng, điều này chỉ khiến người đối diện nhìn thấu động cơ của bạn.
- Tìm cách xây dựng một mối quan hệ tốt đẹp với người mà bạn đang giao tiếp.
Hy vọng bài viết trên đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về hiệu ứng tắc kè hoa để bạn có thêm những cách ứng xử phù hợp trong cuộc sống. Chúc các bạn luôn hạnh phúc.
Bài: Hoàng Tân
Nguồn: Tạp chí Phái đẹp ELLE
Tham khảo: Verywell Mind
