Neri Oxman – Nghệ thuật của khoa học

Đăng ngày:

Neri Oxman chỉ được chú ý khi tin đồn cô là bạn gái mới của Brad Pitt hậu ly hôn rộ lên. Tuy nhiên, đã từ lâu, Neri là một cái tên được ngưỡng mộ. Cô là giáo sư chính thức tại Học viện Công nghệ Massachusetts (MIT), một nhà khoa học, một kiến trúc sư, và một NTK mỹ thuật công nghiệp.

Các tác phẩm của Neri Oxman, dù là kết quả của nghiên cứu khoa học, lại được giới phê bình nghệ thuật xem là các sáng tạo mỹ thuật tài tình. Thế nên, các bảo tàng lớn trên thế giới đã không ngại ngần chọn trưng bày các tác phẩm này trong những BST vĩnh viễn của họ. Một vài nơi trong số ấy có thể kể đến Museum of Modern Art (New York, Mỹ), The Centre Pompidou (Pháp), Museum of Applied Arts (Vienna, Áo)…

Neri Oxman NTK Mỹ thuật Công nghiệp chân dung

Ngôi sao của ngành khoa học và thiết kế

Điều khiến cho Neri Oxman trở nên đặc biệt là tư duy thiết kế quay về với tự nhiên mà vẫn hiện đại. Cô cho rằng, các sản phẩm mỹ thuật công nghiệp và các công trình kiến trúc không nên được tạo ra, mà nên được “nuôi trồng”. Từ năm 2010, Neri đã đảm nhận vai trò điều hành nhóm sáng tạo khoa học nghệ thuật Mediated Matter tại MIT, một trong những trường đại học uy tín nhất thế giới. Nơi đây, cô đã cùng các đồng sự thiết kế ra những tác phẩm giao thoa giữa nghệ thuật và hóa sinh học, sử dụng những chất liệu tự nhiên theo nhiều hình thức đặc biệt để giải quyết những “vấn đề có thể chưa tồn tại”.

Nguyên lý thuần nhất trong sáng tạo của Neri Oxman là “muốn tạo ra cái lớn phải bắt đầu từ những cái nhỏ”, bắt đầu từ những vật chất sinh học bé nhỏ, đơn thuần nhất, để tạo ra được những công trình lớn mà không làm tổn hại đến các sinh vật đã tạo ra chúng. Với tư duy này, cô đã tạo ra được một khối hình vòm bằng tơ tằm, với sự giúp đỡ của một cánh tay robot, và 6.500 chú nhộng tằm. Cô chỉ ra rằng, cách thu hoạch tơ tằm truyền thống buộc chúng ta phải giết hại nhộng. Cách làm mới của cô, với sự giúp đỡ của khoa học, đã giúp những chú nhộng ấy tiếp tục được sống sót và biến thành bướm.

Một ví dụ khác về đặc tính ứng dụng tự nhiên là tác phẩm “Aguahoja” với hình dạng của một đôi cánh ve sầu đã được trưng bày tại Centre Pompidou, Paris. Tác phẩm là sản phẩm được in ra bằng máy in 3D với chất liệu tổng hợp từ chitosan (một hợp chất polymer đặc biệt, được chiết xuất từ vỏ các loài giáp xác, cô và đồng sự đã chiết xuất ra hợp chất này từ vỏ tôm bỏ đi của các nhà hàng), cellulose từ cây cối và pectin (một chất chiết xuất từ trái cây). Tùy vào nồng độ, hợp chất này có thể tồn tại ở dạng rắn, hay dẻo, đặc hay trong suốt. Chính nhờ vậy, nếu một lúc nào đó bị vứt bỏ, hợp chất này sẽ tan trong nước và trở thành thức ăn cho động vật. Đây là tác phẩm minh họa cho nỗ lực tìm đến một vật liệu thiết kế chiết xuất từ tự nhiên, không phụ thuộc vào nhựa công nghiệp mà Neri đã theo đuổi trong suốt những ngày đầu sự nghiệp.

Neri Oxman NTK Mỹ thuật Công nghiệp tác phẩm Aguahoja cánh ve sầu

Tác phẩm Aguahoja với hình dạng của một đôi cánh ve sầu đã được trưng bày tại Centre Pompidou, Paris.

Neri Oxman cho rằng, khi tạo ra một tác phẩm, đừng chỉ nên tập trung vào quá trình tạo ra nó, mà hãy nghĩ tới cả quá trình phân rã của nó. Cô muốn cái cô tạo ra phải bắt nguồn từ tự nhiên, và rồi sau đó có thể trở về với tự nhiên, không gây ra bất cứ một tác động nguy hại nào.

Từ khu vườn của bà cho đến giấc mơ về thế giới

Mỗi khi được hỏi về nguồn cảm hứng sáng tạo của mình, Neri thường nhắc đến những ngày thơ ấu tại Haifa, Israel – thành phố nằm giữa núi và biển Địa Trung Hải. Là con gái của hai kiến trúc sư nổi tiếng, nhưng tuổi thơ của Neri Oxman lại in đậm dấu ấn trong khu vườn của người bà. Gia đình cô kể về cô như một thiếu nữ xinh đẹp, nhưng không bị nhan sắc làm cho phân tán.

Neri Oxman NTK Mỹ thuật Công nghiệp BST Wanderers

BST “Wanderers: Cuộc thám hiểm sinh học” được Neri Oxman và đội ngũ lấy cảm hứng từ mặt trăng và màu sắc của những vì sao.

Cô đã thử qua công việc của một người mẫu ở độ tuổi mới lớn, nhưng mau chóng rời bỏ công việc này để nhập ngũ và phục vụ trong ngành không quân suốt ba năm. Khi rời khỏi quân đội, tình yêu với cây cỏ đã thúc giục cô ghi tên vào trường Y, dù sau đó – khi bà cô qua đời – cô đã rời bỏ ngành học này bởi không còn tìm ra ý nghĩa gì ở công việc ấy. Cô chọn theo chân cha mẹ trở thành kiến trúc sư, và với tài năng kiệt xuất, ngay khi vừa tốt nghiệp đại học, cô đã được chấp nhận trở thành nghiên cứu sinh tiến sĩ cùng chuyên ngành tại MIT.

Tất cả những trải nghiệm đó, dù dang dở hay tiếp diễn, đã mang lại cho Neri những kiến thức phong phú và cả tư duy nghệ thuật khác biệt. Dù đã cùng đồng nghiệp tạo ra nhiều sản phẩm, tác phẩm và trở nên nổi tiếng hơn mức độ thường thấy của một giáo sư kiến trúc, cô chưa từng đi trật khỏi đường ray: nỗ lực để biến những gì do con người tạo ra không khác biệt gì với sản phẩm của tự nhiên.

Neri Oxman NTK Mỹ thuật Công nghiệp BST Anthozoa người mẫu trên sàn catwalk

Neri Oxman hợp tác với NTK Iris Van Herpen cho ra BST “Anthozoa”, đưa hình ảnh của những đóa hải quỳ vào những chiếc đầm được in nguyên khối.

Hình ảnh của khu vườn, biển cả hay vũ trụ trở thành một phần quan trọng trong sáng tạo của Neri, và thúc đẩy cô tìm kiếm những nguồn chất liệu đặc biệt để biến thiết kế của mình thành hình hài. Bên cạnh các tác phẩm sắp đặt, cô cũng nhấn mạnh vào tính ứng dụng của khoa học trong thời trang. Cô đã giới thiệu những BST trang phục được in từ 3D, tiếp tục sử dụng những chất liệu chiết xuất từ tự nhiên. Khi hợp tác với NTK Iris Van Herpen cho ra BST “Anthozoa”, cô đưa hình ảnh của những đóa hải quỳ vào những chiếc đầm được in nguyên khối. Khi thiết kế BST “Wanderers”, cô và đồng sự đã lấy cảm hứng từ mặt trăng và màu sắc của tinh vân.

Người phụ nữ với những tư duy lớn này, trong đời thường, lại vừa là một người mẹ, và vẫn thường xuyên trở về với khu vườn xưa để tiếp nhận năng lượng. Cô cho rằng việc rời xa quê hương, đến với nước Mỹ là hành trình đi tìm bản thân. Tuy nhiên, cuối cùng, cô đã trở lại với tình yêu thuở ban đầu của mình: tự nhiên và tình yêu thương.

Nhóm thực hiện

Bài: Phương Huyên

Ảnh: MIT Media, Lab\’s Mediated Matter Group

Nguồn: Tạp chí Phái đẹp ELLE

icons8-bell-90
Luôn giữ kết nối! Đăng ký để ELLE chia sẻ cùng bạn những bài viết thú vị.
XEM THÊM
no more