Dòng chảy nhạy cảm & Đa dạng trong âm nhạc Gen Z

NHỮNG ĐỢT SÓNG MỚI

Những năm gần đây, làng nhạc chứng kiến sự xuất hiện của ngày càng nhiều nghệ sĩ trẻ. Từ những cá nhân có ê-kíp, hãng đĩa và đội ngũ hậu thuẫn cho đến những người vẫn đang duy trì phong cách của giới indie là tự sản xuất và nổi tiếng nhờ “hữu xạ tự nhiên hương”, việc debut của một nghệ sĩ ở thời điểm này đã đơn giản và nhanh chóng hơn nhờ lợi thế được tiếp cận với Internet và mạng xã hội từ rất sớm.

Ở nước ta, làn sóng nghệ sĩ trẻ bắt đầu “bùng nổ” từ đầu thập niên 2020. Chẳng hạn, các đề cử quan trọng ở giải Cống Hiến và Làn Sóng Xanh năm 2019 hầu hết thuộc về những nghệ sĩ lão làng. Thế nhưng, đến năm 2023, đa số đề cử và người chiến thắng đều là các gương mặt trẻ. Điều này cho thấy các nghệ sĩ thuộc thế hệ mới đang dần chiếm lĩnh thị trường và tạo nên đời sống mới cho âm nhạc Việt.

Có thể nói đây là sự chuyển dịch tất yếu, khi nền tảng về phương tiện sản xuất, cơ sở vật chất và văn hóa đều đang tạo điều kiện để thế hệ trẻ thể hiện tài năng của mình. Đó là sự hậu thuẫn của các hãng đĩa danh tiếng, sự phổ biến của các nền tảng streaming, nghe nhạc, mua nhạc, khả năng tiếp cận dễ dàng với công cụ sáng tạo… Người nghe trong nước không chỉ cởi mở với những sáng tạo mới lạ mà các nghệ sĩ cũng có cơ hội mở rộng phạm vi hoạt động, đưa tên tuổi mình ra khỏi biên giới và trở nên quen thuộc với các quốc gia trong khu vực cũng như quốc tế. Thành công của Pháo khi Hai phút hơn trở nên “viral” ở nhiều thị trường như Thái Lan, Hàn Quốc… Mỹ Anh xuất hiện tại các lễ hội âm nhạc lớn như Round Music Festival 2021 (Hàn Quốc), Head In The Clouds 2021 (Mỹ); Suni Hạ Linh tham gia mùa mới của một chương trình âm nhạc nổi tiếng của Trung Quốc hay sự hợp tác gần đây của tlinh với nghệ sĩ Nhật Shurkn Pap… đã chứng minh nhận định trên.

Một trong những điểm dễ thấy nhất về âm nhạc của thế hệ mới là sự phong phú. Nếu ballad và Pop có vị thế vững chắc trong thập niên trước, thì những năm gần đây, các dòng nhạc ngách cũng gây được sự chú ý. Có thể kể đến Rap/Hip-hop với hàng loạt tên tuổi đã được tìm thấy từ các chương trình truyền hình thực tế như tlinh, Liu Grace, Pháo… Song song là R&B – dòng nhạc trước đó cũng được nhiều nghệ sĩ cố gắng đưa vào Việt Nam, giờ được những tên tuổi như Orange, Suni Hạ Linh, Vũ Phụng Tiên… liên tục tiếp nối. Những thể loại khác từng kén người nghe như Neo-Soul, Jazz, Alternative, Experimental… đang được kế thừa và làm mới bởi những cái tên trẻ tuổi như Mỹ Anh, Hali, Minh Tốc & Lam, NÂN, Lý Trang…

Đa số nghệ sĩ đều có khả năng thực hiện mọi khâu trong quá trình sáng tạo. Họ tự sáng tác, chơi nhạc cụ, phối khí, sản xuất, thậm chí còn làm đạo diễn cho các MV hay thiết kế visual. Chính nền âm nhạc sôi động và thị trường đào thải khắc nghiệt buộc họ phải rất chủ động với cuộc chơi âm nhạc. Với sự phổ biến của các nền tảng nhạc số, thế hệ trẻ cũng tập trung hơn vào việc cho ra mắt concept album, EP hoàn chỉnh thay vì ra mắt single, MV lẻ tẻ như thế hệ trước, từ đó kể được câu chuyện cá nhân một cách sâu sắc và phong phú hơn.

THÔNG ĐIỆP THẾ HỆ

Với một thế giới giờ đã phẳng hơn và bao la hơn, thế hệ Z phải vật lộn với những câu hỏi mang tính hiện sinh rằng mình là ai, sống để làm gì… Quay quắt trong suy nghĩ ấy, họ thấy bản thân trở nên cô độc và khá mong manh, bởi áp lực đồng trang lứa, áp lực của gia đình và kỳ vọng đến từ xã hội. Đối với các nữ nghệ sĩ, bởi sự nhạy cảm vốn có mà những điều này càng được thể hiện rõ ràng hơn. Điều này có thể tìm thấy ở các album của Mỹ Anh (Em, Me), NÂN (XT-TX) hay Orange (CAM’ON) ra mắt đầu năm nay. Ở đó, người nghệ sĩ đã tạo ra hình ảnh phản chiếu về con người nội tâm và bản thể xã hội, về mình của ngày hôm qua – hôm nay – ngày mai, từ đó phóng chiếu những nỗi hoài nghi và cảm xúc riêng vào âm nhạc.

Không chỉ có suy nghĩ cách tân, hiện đại, thế hệ Z cũng là nhóm người thích sự hoài niệm. Họ thích trở lại với giá trị cũ, thứ làm nên họ cũng như đã tiếp xúc với họ trong thời gian dài. Điều này không chỉ tạo nên nét độc đáo cho từng nghệ sĩ mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn, phát huy giá trị truyền thống. Ở khía cạnh này, không thể không nhắc đến Phương Mỹ Chi cùng dự án folktronica Vũ trụ cò bay vô cùng hấp dẫn, kết hợp nhuần nhuyễn giữa chất Pop hiện đại, cảm hứng từ văn chương và các chất liệu như cải lương, quan họ, múa chén, hát hò khoan…

Hoạt động trong thời đại của sự bão hòa, những nữ nghệ sĩ Gen Z luôn ý thức việc phải tìm cho mình một tiếng nói riêng. Chẳng hạn, nhắc đến tlinh, ta luôn nhớ về hình tượng một cô gái liên tục đào sâu vào trong bản thể dẫu là hỷ nộ ái ố, sung sướng hay đau khổ, từ đó cho thấy cái tôi nữ tính độc đáo với nhiều bài hát có “màu” nữ quyền. Hay với Orange trong album CAM’ON, đó là cái nhìn sâu sắc về nhiều mối quan hệ của một người trẻ, còn Phương Mỹ Chi lại là một “cô bé dân ca” nay đã trưởng thành, người thổi vào giá trị cũ những làn gió mới…

Có thể nói rằng, những nữ nghệ sĩ Gen Z đã và đang có đóng góp rất lớn vào sự đa dạng và năng động của thị trường âm nhạc. Không chỉ liên tục học hỏi, sáng tạo và không ngừng phát triển, tác phẩm của họ cũng là tiếng nói đại diện cho suy nghĩ của những người đồng trang lứa và tạo cảm hứng cho các nghệ sĩ đi trước, từ đó khiến cho bức tranh nhạc Việt trở nên phong phú và đầy ấn tượng.