Bàn luận về tính thẩm mỹ của thiết kế quốc phục tại các cuộc thi hoa hậu

Những năm gần đây, phần thi quốc phục trong các đấu trường sắc đẹp luôn trở thành chủ đề “hot” vì các sáng tạo thổi bay tâm trí người xem. Sau khi thôi phụ thuộc vào những “cây đa cây đề” của làng thời trang Việt để đón nhận làn gió mới từ các NTK trẻ, cuộc thi “Tuyển chọn Thiết kế Trang phục dân tộc” thường niên từ năm 2016 của Miss Universe Việt Nam đã thực sự phóng thích những ý tưởng táo bạo nhất.

Vào năm đầu tiên, thiết kế Nàng Mây lấy cảm hứng từ chiếc lồng bắt cá đã tạo nên tiếng vang ở trong nước lẫn quốc tế. Bộ trang phục “gai góc” với mũi nhọn của những chiếc đó tre tủa ra tứ phía theo hình đóa sen không chỉ gây ấn tượng thị giác mà còn khiến nét đẹp dung dị, mộc mạc của làng nghề đan lát tỏa sáng.

Chính từ đây, hình bóng áo dài, áo tứ thân dần nhường lại sân chơi cho các bộ môn nghệ thuật như ca trù, cải lương, đờn ca tài tử,… Nền ẩm thực phong phú đậm sắc hương cũng đem đến nhiều gợi ý mà nổi bật là thiết kế Bánh Mì của NTK Phạm Phước Điền hay Cà phê Phin của Trần Nguyễn Minh Đức.

Đặc biệt, một trong những yếu tố mà hầu hết các bản dự thi đều chú ý và chăm chút kỹ lưỡng đó chính là câu chuyện truyền cảm hứng đằng sau trang phục. Điều này dược thể hiện rõ nét qua các thiết kế được gửi đến năm nay như Chị Sáu, Thanh niên xung phong, Long mạch,…

Đến chuyện “nhang khói” vốn luôn là vùng cấm để luận bàn trên các phương tiện truyền thông cũng không thoát khỏi bảng moodboard của những NTK. Và chuyện gì đến cũng đến, quá trình “thay da đổi thịt” quá nhanh thường khó tránh khỏi các “tác dụng phụ”. Từ cuộc thi tuyển chọn trang phục dân tộc năm nay, nhiều khán giả dễ dàng nhận thấy các nhà thiết kế trẻ đang dần đi vào một lối mòn khác. 

Khoan bàn đến tính thuần phong mỹ tục trong bể sáng tạo của các NTK. Hãy xét một chút đến góc độ nghệ thuật. Nếu vòng luẩn quẩn của quốc phục trước đây xoay quanh áo dài và một chiếc mấn lộng lẫy thì phần lớn các thiết kế gần đây cũng có thể quy về một công thức chung là cánh áo khổng lồ, bánh xe đẩy, màu sắc tối đa và hàng đàn những chi tiết trang trí rồng phượng, tua rua, đèn led,… Điều này cũng đưa ra thử thách không nhỏ cho các hoa hậu, bởi một “lễ hội thu nhỏ” trên lưng chắc chắn có trọng lượng không hề nhẹ nhàng và rất hạn chế trong việc đi lại.

Những bàn tay vàng của thế hệ trẻ Việt cũng sa vào việc “đi tay hơi quá” mà không tính đến yếu tố khả thi. Tức là khi trang phục trên bản vẽ thì rất hoành tráng và thật sự “mát mắt” người xem nhưng lúc “lên vải” thực tế thì lại “không tới”, thậm chí là khác xa bản gốc dự thi ban đầu.

Cuộc cách mạng “cởi trói” sáng tạo này không chỉ diễn ra ở Việt Nam mà đã trở thành xu hướng trên khắp thế giới đặc biệt là các nước Đông Nam Á. Thái Lan – đối thủ nặng ký nhất sân chơi này cũng được xem là người “mở đường” của trào lưu đã “năm lần bảy lượt” giành chiến thắng ở phần thi National Costume với trang phục lấy cảm hứng từ xe tuk tuk, quả sầu riêng,… Điều đáng chú ý là những thiết kế đến từ xứ chùa Vàng không “vẽ rồng, múa phượng” mà vẫn khéo léo cân bằng được tính thẩm mỹ và sáng tạo.

Các đại diện từ Lào, Myanmar, Phillippin,… nơi có nền văn minh lúa nước gần gũi với Việt Nam đang liên tiếp thống trị hạng mục Best National Costume tại Hoa hậu Hoàn Vũ thế giới. Các thiết kế của nước bạn cũng tận dụng kích thước để áp đảo tầm nhìn và gây choáng ngợp tức thì trên sân khấu nhưng chúng lại được đánh giá cao hơn về kỹ thuật chế tác tinh xảo trong từng chi tiết và các phối màu, chất liệu sang trọng. 

Hay bàn về tính nhân văn và câu chuyện biểu tượng, chỉ mới năm ngoái thôi, quốc phục của hoa hậu El Salvador tại Miss Universe 2021 như một Đài tưởng niệm Hiến pháp El Salvador, phản ánh nỗi đau mà phụ nữ của đất nước phải gánh chịu. Thiết kế có dáng đầm đuôi cá rất gọn gàng và bảng màu xám – đỏ không mấy chói mắt lại để lại ấn tượng về nhiều tầng ý nghĩa và nghệ thuật.

Nhưng nói đi cũng phải nói lại, thoát khỏi hình bóng áo dài và chấp nhận những đột phá chưa từng có đã thể hiện được khát khao đổi mới của cả giới chuyên môn lẫn người trẻ. Bên cạnh đó, các thí sinh tham gia cuộc thi thiết kế vốn còn là sinh viên còn trên ghế nhà trường, chưa có nhiều kinh nghiệm thực tiễn. Điều chúng ta cần làm bây giờ là chăm chút cho kỹ thuật thủ công bay cao cùng trí tưởng tượng. Họa chăng nên đề xuất thêm các cố vấn chuyên nghiệp từ giai đoạn “thai nghén” trên bản vẽ. Không thể thiếu những sự tìm hiểu kỹ lưỡng hơn về tập tục, tín ngưỡng bởi có thờ, có thiêng, có kiêng, “có đẹp”.