[Review sách hay] Sống bán nông bán X: Một mối quan hệ bền chặt

Sau thời gian sống và làm việc trong bối cảnh đại dịch, không ít người đã quyết định rời xa văn phòng để tìm lại những gì bản thân vốn dĩ yêu thích nhưng chưa làm được. Một trong số đó là trào lưu “bỏ phố về vườn”. Thế nhưng, đằng sau lớp nghĩa có phần thơ mộng và hưởng thụ ấy, những cảnh báo từ sớm cũng được đưa ra bởi hiện thực “không như là mơ”.

Vậy, tại sao không dung hòa những gì mình thích mà vẫn đáp ứng được nhu cầu cơ bản? Sống Bán nông Bán X của tác giả người Nhật Shiomi Naoki sẽ giúp chúng ta tìm ra câu trả lời.

Ra mắt hơn 20 năm trước, “bán nông bán X” được hiểu là thực hành sinh kế nhỏ để vừa cung cấp cho bản thân cái ăn, vừa có thể phục vụ cho xã hội, cộng đồng bằng thiên hướng X của mỗi cá nhân. X có thể là thứ bạn giỏi, muốn làm và làm được, từ đó tạo ra giá trị cộng hưởng cho nhiều người.

Thực ra, nền tảng cho triết lý này hoàn toàn không mới, ta có thể tìm thấy sự tương đồng trong các tác phẩm của Thoreau hay Rachel Carson. Nhưng với thời hiện đại, những gì mà tác giả Shiomi Naoki đưa ra về một xã hội có thể thực hiện, là hợp lý và bền vững.

Hiểu theo nghĩa đơn giản, đó là một phong cách sống làm việc 4 giờ và làm nông 4 giờ. Đồng hành với cách sống này là những tư duy mới mẻ ta phải dần quen vì đã bị nền tiêu thụ hiện đại che khuất mất. Đó là tận hưởng sự vừa đủ, thỏa mãn với những thứ sẵn có, hài lòng với tính ngẫu nhiên, buông bỏ xiềng xích và cho đi những gì mình thích.

Bên cạnh đó, sống hòa hợp với tự nhiên cũng được tác giả nhắc đến như cách tận hưởng “cái ăn” của mình. Lắng nghe động – thực vật bởi chẳng cần bon chen đông đúc, con người trong lối sống bán nông bán X chỉ cần vừa đủ. Họ trao đổi, giúp đỡ và làm mạnh thêm cộng đồng mình bằng văn hóa chia sẻ.

Đó là khi một người có khả năng biên dịch phim vừa trồng lúa, vừa làm công việc của mình cũng như mở lớp dạy tiếng Anh cho bọn trẻ con ở làng. Cũng có thể là những họa sĩ, nghệ sĩ – người vừa tạo ra các sản phẩm thủ công mỹ nghệ, vừa dạy nghề cho nông dân địa phương, cùng với nuôi cừu và đổi lấy lúa từ cô phiên dịch viên bằng gia súc của mình… Hai ví dụ trên chỉ là điển hình cho lối sống bán nông bán X mà bất cứ ai và cộng đồng của mình cũng dễ dàng theo đuổi.

Có thể thấy, chính sự trao đổi, tăng tính kết nối giữa người với người đã tạo nên một mô hình xã hội tuy cũ nhưng bền vững. Những người bán nông làm gốm, vẽ tranh, làm giúp việc… có thể trao đổi ngang giá những sản phẩm của mình với người bán nông gieo hạt hay bán nông trồng lúa. Với trào lưu di cư về nông thôn cũng như già hóa dân số, giờ đây, người già cảm thấy bản thân có giá trị hơn. Họ có thể mở những lớp đào tạo kiến thức tích lũy của mình. Trong khi đó, những người mang cuộc sống thứ hai sau khi dành cả nửa cuộc đời ở văn phòng tiếp tục nhìn thấy hướng đi mới, tiếp cận kiến thức mới – những việc họ chưa từng được làm trước đó vì nhiều nguyên nhân… Tất cả khiến đời sống trở nên phong phú, cộng hưởng giá trị và có ý nghĩa hơn.

Cuộc sống giao hòa, tìm kiếm sự chậm rãi cũng như những thứ nhỏ bé tuyệt đẹp, có thể khiến thu nhập sống ít đi nhưng thu nhập tinh thần lại nhiều lên. Thật ra, tư tưởng này đã tồn tại lâu đời ở các bộ tộc Bắc Mỹ, bộ tộc da đỏ hay người đảo Bali… Và mối liên kết hài hòa giữa người với người, giữa người với tự nhiên mới chính là chìa khóa vững chắc cho một cuộc sống vừa đủ, hạnh phúc và cân bằng.

Triết gia Thoreau từng nói rằng: “Làm việc chỉ để kiếm tiền cũng giống như chẳng làm gì cả. Đó chỉ là sống một cuộc sống thô thiển”. Suy ngẫm đó chưa khi nào lỗi thời, kể cả trong bối cảnh hiện tại. Làm công việc mình thích, tạo ra thu nhập đồng thời đóng góp cho xã hội là một định nghĩa không hề “không tưởng”. Nó sẽ xảy ra khi chúng ta chấp nhận lối sống vừa đủ, trân trọng nghề nông cũng như làm tốt thiên hướng của mình. Một mối quan hệ bền chặt.